Nagłówek strony
Treść główna
Endometerioza (gruczolistość) jest przewlekłą chorobą, na którą zapadają wyłącznie kobiety. W dużym uproszczeniu choroba ta polega na wędrowaniu błony śluzowej macicy po całej jamie miednicy.
W efekcie tego kobiety doświadczają wielu objawów, które niestety ciągle bywają przypisywane miesiączce. Zdarza się, że pacjentki czekają latami na postawienie prawidłowej diagnozy słysząc zewsząd „ze taka ich uroda”, „miesiączka musi bolec”. W tym czasie cierpią a endometrioza postępuje.
Nie są znane przyczyny powstawania gruczolistości. Pod uwagę brany jest zespół potencjalnych powodów, w tym aspekt immunologiczny, związany z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego, przyczyny hormonalne, czynniki genetyczne oraz środowiskowe (ekspozycja na toksyny).
Z uwagi na to, że endometrioza jest bardzo złożoną chorobą, o niepoznanej etiologii, a jej objawy nie zawsze korespondują z obrazem klinicznym, leczenie powinno być prowadzone przez interdyscyplinarny zespół ekspertów. Opieka ginekologa, chirurga, urologa, fizjoterapeuty i dietetyka jest konieczna w procesie terapeutycznym kobiet, które dotknęła endometrioza. Leczenie obejmuje bowiem nie tylko farmakologię czy operację. Niezbędna jest także prawidłowa dieta, a pomoc rehabilitanta wspiera usprawnianie funkcji dna miednicy.
W przebiegu endometriozy krew miesiączkowa zawierająca komórki endometrium (błony śluzowej) przedostaje się do jajowodów, a stamtąd do całej jamy miednicy. Wędruje po niej i przypadkowo usadawia się na różnych narządach- otrzewnej, jelitach, jajnikach, pęcherzu moczowym. Komórki endometrium naśladują przebieg cyklu miesiączkowego – rozrastają się i krwawią, jak podczas miesiączki. W normalnym przebiegu krwawienia miesiączkowego, krew jest usuwana z organizmu. Natomiast w jamie miednicy nie ma dokąd odpłynąć. Dlatego tworzą się stany zapalne a z nich zrosty i guzki. Komórki endometrium oklejają narządy wewnętrzne i mogą powodować ich sklejanie się ze sobą. Zostaje zaburzona prawidłowa anatomia, na przykład macica może występować w patologicznej fiksacji do pozostałych narządów, ale również inne organy – jak pęcherz moczowy. Większość pacjentek chorujących na endometriozę doświadcza szeregu objawów.
Endometrioza objawia się przede wszystkim bólem występującym przed, w trakcie i po miesiączce. Krwawienia są bardzo obfite, a pomiędzy nimi mogą występować plamienia. Miesiączki stają się nieregularne. Ból może występować również w czasie owulacji a także pojawiać się bez związku z cyklem miesiączkowym. Pacjentki często skarżą się na uogólniony ból brzucha o charakterze promieniującym do pleców, pod żebra a nawet do kończyn dolnych. Opisują ten ból jako rwący, piekący, szarpiący. Natężenie objawów bólowych może być różne w przypadku każdej kobiety- do uniemożliwiającego codzienne funkcjonowanie włącznie.
Endometrioza wpływa na życie seksualne kobiety. Powoduje ból podczas stosunku, a także po nim. Gruczolistość odpowiada również za wiele przypadków niepłodności.
Zaburzeniom ulega często praca układu moczowego. Ból towarzyszy pacjentce podczas oddawania moczu. Może pojawić się krwiomocz i częste infekcje dróg moczowych. Część kobiet zauważa krew również w stolcu.
Wiele kobiet doświadcza nieprzyjemnych objawów jelitowych takich jak wzdęcia, biegunki, zaparcia oraz innych ze strony przewodu pokarmowego, na przykład zgagę, refluks, wymioty. Podczas konsultacji gastrologicznej lekarz prawdopodobnie nie będzie podejrzewał, że takie objawy daje endometrioza. Leczenie, jakie zaproponuje, będzie często ukierunkowane na zespół jelita nadwrażliwego.
Diagnostyka endometriozy obejmuje:
Przeprowadzenie wszystkich powyższych badań lub niektórych z nich pozwala w stwierdzić, że organizmie kobiety rozwija się endometrioza. Leczenie obejmuje farmakoterapię i/lub operację.
Leczenie farmakologiczne na dwa zadania – zmniejszenie objawowego bólu oraz modyfikację działania hormonów w ciele kobiety.
Do najczęściej stosowanych w leczeniu objawów bólowych endometriozy należą niesteroidowe leki przeciwzapalne. Częstotliwość ich przyjmowania każdorazowo jest dostosowywana biorąc pod uwagę stan pacjentki a także schorzenia współistniejące.
Z kolei leczenie hormonalne ukierunkowane jest na zahamowanie cyklu owulacyjnego i wyeliminowanie naturalnie występujących miesiączek. Stosowane są zazwyczaj leki antykoncepcyjne, które wyciszają objawy endometriozy. Leczenie jest zazwyczaj skojarzone, to znaczy łączy się podawanie preparatów hormonalnych z niesteroidowymi środkami przeciwzapalnymi.
Jeżeli leczenie hormonalne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, przeprowadza się operację. Zazwyczaj będzie to laparoskopia. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy wszczepy endometrialne znajdują się w bliźnie po cesarskim cięciu. Ich usunięcie wymaga bowiem otworzenia powłok brzusznych.
Podczas laparoskopii usuwa się tak wiele guzków, jak to tylko możliwe. Uwalniane są także zrosty i przywracana prawidłowa anatomia narządów wewnętrznych. Guzki i nacieki endometrialne mogą znajdować się także na pęcherzu moczowym, stąd podczas operacji potrzebna jest obecność urologa.
Podczas zabiegu laparoskopowego pobierane są próbki materiału do oceny histopatologicznej. Endometrioza nie jest klasyfikowana jako schorzenie onkologiczne. Natomiast jej przebieg jest podobny do rozwoju nowotworu – zmiany bowiem naciekają na różne narządy i mogą je uszkadzać.
Endometrioza jest chorobą nieuleczalną. Nawet pomimo przeprowadzonej operacji usunięcia guzków, może powrócić. Zdarza się, że stosowana farmakoterapia i laparoskopia wyciszają chorobę w znacznym stopniu. Niemniej plan leczenia pacjentki musi obejmować całe jej życie.
W łagodzeniu objawów endometriozy może pomóc odpowiednia dieta. Powinna być tak skonstruowana, aby łagodzić stan zapalny towarzyszący chorobie oraz mieć charakter antyestrogenowy, uwzględniając hormonozależny charakter schorzenia.
Łagodzenie stanu zapalnego polega na wyeliminowaniu z jadłospisu szkodliwych tłuszczów trans, występujących w przetworzonym jedzeniu i oleju palmowym. Prozapalne działanie ma także mleko i jego przetwory oraz wędliny i czerwone mięso. Do diety należy natomiast wprowadzić korzystne kwasy omega-3.
Bardzo ważne jest spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, ponieważ zawierają one antyoksydanty niezbędne w redukowaniu stanu zapalnego. Kluczową rolę odgrywa także błonnik, ponieważ redukuje on podaż estrogenów. Jego pożądanym źródłem są na przykład ciemne produkty zbożowe- ciemne pieczywo, kasze.
Rola glutenu w przebiegu endometriozy jest uważnie obserwowana. Gluten, zaraz po mleku, stanowi częste źródło alergii i nietolerancji pokarmowych. Wzmacnia również stan zapalny w organizmie. Dlatego jego spożycie powinno być ograniczone do minimum. Wpływ takiej redukcji na organizm można zaobserwować nieomal od razu, zmniejszają się bowiem dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Pacjentka cierpiąca na endometriozę wymaga leczenia skojarzonego. Nie chodzi tylko o leki farmakologiczne czy operację. Choroba trwa całe życie pacjentki i na każdym jej etapie potrzebne jest również wsparcie dietetyczne. Pacjenta może również wymagać pomocy psychologa. Przewlekła choroba bywa bowiem dużym obciążeniem dla kobiety.
Choroby autoimmunologiczne są wynikiem błędnego działania układu odpornościowego, który normalnie broni organizm przed infekcjami i innymi zagrożeniami. W przypadku chorób autoimmunologicznych, układ odpornościowy zaczyna mylić własne komórki i tkanki organizmu z obcymi czynnikami i atakuje je.
Choć trudno jest znaleźć pozytywne strony w poważnej chorobie, niektórzy ludzie doświadczają pozytywnych zmian lub przekształceń w wyniku swojego doświadczenia.
Poważna choroba może być wyjątkowo trudnym doświadczeniem, dla niektórych może również stanowić impuls do pozytywnych zmian i rozwoju osobistego. Kluczowe jest znalezienie wsparcia, zarządzanie emocjami i staranie się dostrzec te pozytywne aspekty, które mogą wyniknąć z trudnego doświadczenia.
1 na dziesięć kobiet w Polsce może być dotknięta chorobą, o której do niedawna prawie nic się w przestrzeni publicznej nie mówiło. Tymczasem jest podstępna. Obniża jakość życia wielu pacjentek.
