Nagłówek strony
Treść główna
Rzadko kiedy przejmujemy się stanem naszej trzustki. Tymczasem pełni ona bardzo ważną rolę w naszym organizmie regulując procesy metaboliczne. Ten niewielki organ, stanowiący część układu pokarmowego, odpowiada za produkcję soku trzustkowego- pełnego enzymów niezbędnych w procesach trawiennych- oraz wytwarza m.in. insulinę. Sporo pracy, jak na tak niewielki gruczoł!
Stąd trzustka narażona jest na różne uszkodzenia i zaburzenia, z których najczęściej diagnozuje się przewlekłe oraz ostre zapalenie trzustki (OZT). Nieco zapominamy o tym gruczole, gdy funkcjonuje prawidłowo. Potrafi on jednak wywróci nasze życie do góry nogami, gdy choruje.
Ciężka postać OZT jest bowiem stanem zagrażającym życiu pacjenta i wymaga natychmiastowej hospitalizacji. Na szczęście większość pacjentów cierpi na łagodną postać OZT– ale również ona wiąże się z kilkunastodniowym leczeniem i pobytem w szpitalu.
Czego możemy się spodziewać, gdy dotknie nas ostre zapalenie trzustki? Jak nie dopuścić do rozwoju choroby? Czy OZT można całkowicie wyleczyć?
Kiedy z trzustką dzieje się coś złego, nie da się tego przeoczyć. Ten mały, 12-20 centymetrowy gruczoł, wysyła wyraźne sygnały, że w naszym organizmie rozwija się ostre zapalenie trzustki. Objawy choroby obejmują:
Co się dzieje w naszym organizmie, gdy rozwija się ostre zapalenie trzustki? Ten gruczoł produkuje enzymy trawienne, które są aktywowane poza nim, w dwunastnicy. Dziennie trzustka może wyprodukować nawet 4 litry enzymów. Natomiast w przebiegu ostrego zapalenia mechanizmy stabilizujące aktywność enzymów wewnątrz trzustki ulegają rozregulowaniu. Wskutek tego enzymy trawienne aktywują się za wcześnie, wewnątrz trzustki. Stąd mówi się, że trzustka zaczyna zjadać samą sobie lub że zachodzi samotrawienie się gruczołu. .Co więcej, enzymy trawią nie tylko samą trzustkę, ale również sąsiadujące z nią ściany przewodu pokarmowego.
Reakcja zapalna, jaka powstaje w przebiegu OZT jest bardzo silna. Niekiedy miejscowy stan zapalny może się uogólnić i w ciężkich przypadkach doprowadzić nawet do niewydolności wielonarządowej. Mówi się wówczas o ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki. Dochodzi także do martwicy w obrębie gruczołu i/albo do sepsy. Dla 50%-80%% pacjentów doświadczających ciężkiego przebiegu z wystąpieniem martwicy lub sepsy OZT okazuje się śmiertelne. Przy ciężkim przebiegu bez martwicy i sepsy rokowania są dużo lepsze (10% śmiertelności).
Za około 80% przypadków ostrego zapalenia trzustki odpowiada kamica żółciowa lub spożywanie alkoholu. Od lat na całym świecie przybywa pacjentów cierpiących na OZT. Jest to wiązane z epidemią otyłości, która sprzyja powstawaniu kamicy żółciowej.
Około 10% przypadków ma nierozpoznaną etiologię. Mówi się wówczas o idiopatycznym OZT.
Do pozostałych czynników należy na przykład uraz w obrębie brzucha, genetyczne hipercholesterolemie lub wrodzone wady trzustki, przyjmowanie niektórych leków. Możliwe jest również oddziedziczenie po rodzicach mutacji genów, które mogą aktywować enzymy trzustkowe wewnątrz organu.
Ostre zapalenie trzustki – diagnostyka
Silny, nieustępujący ból brzucha skłania zazwyczaj pacjentów do poszukiwania pomocy lekarskiej.
Lekarz podczas wywiadu analizuje zgłaszane przez chorego objawy, szczególną uwagę zwracając na stan powłok brzusznych (podczas ucisku są one bolesne i napięte). U większości pacjentów występuje równocześnie gorączka i tachykardia.
W badaniu krwi ocenia się przede wszystkim:
Wykorzystuje się także metody obrazowe. USG jamy brzusznej co prawda nie dostarczy informacji o stopniu uszkodzeń w obrębie trzustki, ale za jego pomocą można stwierdzić kamicę żółciową, odnaleźć potencjalne perforacje czy uchwycić nieprawidłowości w perystaltyce jelit.
Dobra wiadomość jest taka, że łagodne postacie ostrego zapalenia trzustki (ok 80% wszystkich przypadków) nie są skomplikowane pod kątem ich leczenia. Pacjent co prawda musi trafić do szpitala, gdzie będzie dożylnie nawadniany oraz podawane będą leki przeciwbólowe i rozkurczowe, ale po kilku-kilkunastu dniach odnotowuje się znaczną poprawę. Stosuje się również leki wpływające na obniżenie wytwarzania enzymów trzustkowych oraz konieczna jest kilkudniowa głodówka. Trzustka ma duży potencjał do regeneracji, który trzeba wspierać odpowiednią dietą. Jeżeli dotknęło nas ostre zapalenie trzustki to konieczne jest zastosowanie całkowitej abstynencji od alkoholu.
Kiedy wystąpienie OZT związane jest z kamicą żółciową, podczas hospitalizacji usuwa się pęcherzyk żółciowy. Przy ciężkich nudnościach i wymiotach wprowadza się zaś tymczasowe żywienie pozajelitowe.
Niestety leczenie ciężkiego przebiegu ostrego zapalenia trzustki (20% wszystkich przypadków) wymaga zastosowania intensywnego leczenia i bywa dużym wyzwaniem. W ciężkim OZT mogą wystąpić powikłania, uogólnione zapalenie organizmu (prowadzące do ryzyka sepsy), niewydolność wielonarządowa lub martwica trzustki. Stąd stan pacjenta musi być na bieżąco i uważnie monitorowany a samo leczenie może się przeciągać miesiącami. Życiu chorego może zagrozić miedzy innymi:
Ostre zapalenie trzustki wymaga od chorego wprowadzenia zmian w swoim stylu życia. Po wypisaniu ze szpitala do domu leczenie jest kontynuowane, a pacjent powinien trzymać się w tym czasie prozdrowotnych zasad. Mają one na celu maksymalne odciążenie trzustki, która potrzebuje czasu na ustabilizowanie swojej pracy i regenerację:
Restrykcje żywieniowe trwają zazwyczaj miesiąc, następnie stopniowo wprowadza się produkty zawierające więcej tłuszczu a docelowo pacjent może wrócić do regularnej diety. Trzeba jednak pamiętać, że powinna być to dieta dobrze zbilansowana, oparta na ogólnych zasadach zdrowego żywienia.
Warto skonsultować się w tej sprawie z dietetykiem i już na zawsze przestrzegać zdrowych zaleceń żywieniowych. W Fundacji Dobro Powraca można uzyskać informacje dotyczące prozdrowotnych diet. Z organizacją na stałe współpracuje dietetyk. Osoby potrzebujące wsparcia finansowego, również mogą liczyć na pomoc fundacji.
Istnieje kilka mechanizmów, które mogą wyjaśnić zwiększone ryzyko wystąpienia kolejnej choroby autoimmunologicznej u osób, które już cierpią na jedną taką chorobę. Chociaż dokładne przyczyny nie są jeszcze w pełni zrozumiałe, to istnieją pewne czynniki, które mogą przyczyniać się do tego zjawiska.
Choroby autoimmunologiczne są wynikiem błędnego działania układu odpornościowego, który normalnie broni organizm przed infekcjami i innymi zagrożeniami. W przypadku chorób autoimmunologicznych, układ odpornościowy zaczyna mylić własne komórki i tkanki organizmu z obcymi czynnikami i atakuje je.
Choć trudno jest znaleźć pozytywne strony w poważnej chorobie, niektórzy ludzie doświadczają pozytywnych zmian lub przekształceń w wyniku swojego doświadczenia.
Poważna choroba może być wyjątkowo trudnym doświadczeniem, dla niektórych może również stanowić impuls do pozytywnych zmian i rozwoju osobistego. Kluczowe jest znalezienie wsparcia, zarządzanie emocjami i staranie się dostrzec te pozytywne aspekty, które mogą wyniknąć z trudnego doświadczenia.
