Padaczka u dzieci i niemowląt- nie panikuj!

Epilepsja najczęściej przebiega w ten sposób u dorosłych pacjentów. Padaczka u dzieci także wiąże się z napadanymi drgawkowymi, ale może także wyglądać zupełnie inaczej, na przykład w trakcie tak zwanych napadów wyłączeń dziecko wygląda na chwilowo zamyślone. Także drżenie rączki u niemowlaka może być manifestacją napadu padaczkowego.

Rodzicie towarzyszący swoim pociechom przez całe ich dzieciństwo, reagujący na ataki padaczki i dbający o podawanie leków, z niepokojem i strachem przyjmują informację o diagnozie. Każdy chce przecież wszystkiego, co najlepsze dla swojego dziecka. To są naturalne reakcje w obliczu przewlekłej choroby u naszych pociech. Jeżeli jednak epilepsja stała się niechcianym gościem w domu, to nie ma wyjścia i trzeba ten fakt zaakceptować. Z padaczką można skutecznie walczyć i ją opanować!

Padaczka u dzieci i niemowląt- dlaczego chorują najmłodsi?

Nie ma jednej przyczyny, z powodu której występuje padaczka u dzieci. Mówimy raczej o zespole kilku bodźców, które wpływają na rozwój choroby.

Jednym z nich są urazy okołoporodowe mózgu niemowlęcia, które mają miejsce jako efekt komplikacji w czasie porodu (na przykład niedotlenienie) oraz zaburzenia w rozwoju płodowym (na przykład wady wrodzone).

Wykazano również, że ryzyko epilepsji u dzieci rośnie, jeżeli kobieta przechodziła w trakcie ciąży przez infekcje (głównie różyczkę albo opryszczkę) albo stwierdzono u niej dużą niedokrwistość. Przy niskim poziomie hemoglobiny nie jest możliwe zaopatrzenie komórek ciała, w tym mózgu, w odpowiednią ilość tlenu.  Podobny proces może dotyczyć cukrzycy z okresami hipoglikemii.

Ponadto choroby występujące, na przykład zapalenie opon mózgowych, choroby metaboliczne czy uraz głowy mogą spowodować, ze rozwinie się padaczki u dzieci i niemowląt. Zwłaszcza jeżeli uraz głowy doprowadził do stłuczenia tkanki mózgu lub do zbliznowacenia jego struktur. Wady wrodzone, jak nieprawidłowa budowa struktur mózgu, także odpowiadają za rozwój epilepsji.

Etiologia padaczki może być też związana z czynnikami genetycznymi, czyli bywa dziedziczona przez dziecko. Epilepsja u dziecka pojawia się, jeżeli odziedziczyło ono po każdym z rodziców jeden wadliwy gen. Rodzice są w takiej sytuacji tak zwanymi bezobjawowymi nosicielami. Sami nie chorują, dopiero u potomstwa uaktywnia się padaczka. U około 25% dzieci z epilepsją przyczyną są czynniki genetyczne.

Niekiedy nie zawsze udaje się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego wystąpiła padaczka u dzieci. Część powodów pozostaje niezdiagnozowana.

Padaczka u dzieci – objawy

Padaczka u dzieci może dawać bardzo wiele objawów, które najczęściej powiązane są z rodzajem epilepsji. Występuje cała masa odmian tej choroby.

Padaczka Rolanda

Najczęstszą odmianą padaczki dziecięcej jest tak zwana padaczka Rolanda. Jej naturalny przebieg napawa optymizmem co do rokowań, ponieważ ten rodzaj epilepsji bardzo często samoistnie wycofuje się wraz z procesem dorastania dziecka. Padaczka Rolanda charakteryzuje się tym, że:

1. Napady epilepsji występują najczęściej w nocy, kiedy dziecko śpi.
2. Napad wybudza ze snu, ponieważ dziecko odczuwa gwałtowny skurcz mięśni i dotkliwe mrowienie po jednej stronie buzi, któremu towarzyszy ślinotok.
3. Może dojść do czasowej utraty mowy albo utraty przytomności

Zespól Westa

U dzieci występuje także zespół Westa. Zaczyna się on u niemowlaków, pomiędzy 3 a 9 miesiącem życia. Niepokojące objawy tego rodzaju epilepsji, na które rodzic powinien być wyczulony, są następujące:

1. Raptowne zgięcie przez dziecko tułowia
2. Skuleniu tułowia towarzyszy wydawanie przez niemowlę okrzyków i innych dźwięków
3. Niemowlę ma trudności z podnoszeniem główki do góry
4. Dziecko ma niskie napięcie mięśniowe, „przelewa się” przez ręce

Zespól Westa bywa przez rodziców przypisywany kolce niemowlęcej, ponieważ skulenie tułowia przypomina pozycję, jaką maluchy przyjmują przy bólu brzuszka. Niestety, ale zdarza się, że zespół Westa przechodzi w dużo cięższy w przebiegu Zespół Lennox-Gastaut.

Padaczka dziecięca z napadami nieświadomości

Ten rodzaj epilepsji zaczyna się u kilkuletnich dzieci i zazwyczaj dobrze rokuje, to znaczy objawy samoistnie ustępują wraz z dorastaniem. Objawy są niespecyficzne:

1. Dziecko traci na jakiś czas kontakt z otoczeniem, „zawiesza się”
2. Dziecko może zastygnąć bez ruchu
3. Temu rodzajowi padaczki nie towarzyszy upadanie ani drgawki
4. Dziecko może podczas ataku wykonywać automatyczne czynności, na przykład mlaskać, rozpinać guziki, ściągać skarpetki
5. Gdy atak się kończy, dziecko wraca do przerwanej czynności „jakby nigdy nic”

Zespół Lennox-Gastaut

Jest to ciężki rodzaj padaczki o niepomyślnych rokowaniach. Występują w nim niebezpieczne objawy:

1. Napady wielokrotne, podczas których ciało dziecka staje się sztywne (może ich być kilkadziesiąt, a nawet kilkaset w ciągu dnia)
2. Napady często występują w trakcie snu
3. Następuje mocny skurcz mięśni
4. Następuje krótkotrwała utrata przytomności
5. Dziecko staje się agresywne, przejawia zachowania autystyczne, jest nadpobudliwe
6. Problemy poznawcze i w uczeniu się
7. Dziecko może znieruchomieć na kilka sekund albo uporczywie wpatrywać się w jeden punkt
8. Podczas napadu padaczkowego gałki oczne mogą się zwracać ku górze
9. Napad epilepsji wiąże się z upadkiem i drgawkami
10. Choroba może prowadzić do znacznego upośledzenia funkcji ruchowych i psychicznych u dzieci (upośledzenie intelektualne)

Zespół Lennox-Gastaut jest też najtrudniejszym rodzajem padaczki do kontrolowania przez farmakoterapię. W leczeniu dąży się do zminimalizowana najcięższych i niebezpiecznych objawów. Niestety ten rodzaj padaczki trwa całe życie. Na szczęście, spośród wszystkich rodzajów epilepsji, występuje dość rzadko (maksymalnie 10% wszystkich przypadków).

 

Zespół Dravet

Jest to ciężki rodzaj padaczki u dzieci. Dotyka niemowlęta i jest zaliczany do padaczek lekoopornych:

1. Pierwszy napad pojawia się najczęściej w trakcie gorączkowania dziecka
2. Napady mają tendencję do wydłużania się
3. Zespół Dravet prowadzi do zaburzeń psychoruchowych (umiarkowane albo silne upośledzenie umysłowe)
4. Napady mogą być „petit mal”, czyli małe- charakteryzuje je krótkotrwały zanik świadomość, na przykład dziecko uporczywie wpatruje się w jeden punkt
5. Napady „grand mal”, czyli duże wiążą się z drgawkami, utratą przytomności, ślinotokiem. Może wystąpić chwilowy bezdech albo szczękościsk
6. Napady mogą również być miokloniczne, czyli związane z niekontrolowanymi skurczami mięśni. Przypominają mocne szarpnięcia i mogą prowadzić do upadku dziecka

Zespół Ohtahara

Padaczka u dzieci może również mieć postać zespołu Ohtahara. Jest to bardzo ciężki typ epilepsji, zaliczany do lekoopornych:

1. Zaczyna się bardzo wcześnie, w ciągu pierwszych tygodni życia dziecka
2. Rokowania są niepomyślne, 50% dzieci umiera przed ukończeniem 1 roku życia
3. U pozostałych dzieci często dochodzi do znacznego upośledzenia intelektualnego
4. Padaczka może współwystępować z dziecięcym porażeniem mózgowym

Podstawowym badaniem służącym diagnostyce padaczki u dzieci jest EEG, które mierzy aktywność elektryczną mózgu. Przy rozpoznawaniu epilepsji wykonuje się również rezonans magnetyczny(MRI) albo tomografię komputerową.

Po zaobserwowaniu u dziecka niepokojących objawów, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Dobrym pomysłem jest wcześniejsze nagranie dziecka podczas występowania symptomów.

Padaczka u dzieci – leczenie

Padaczka u dzieci polega najczęściej na dobraniu odpowiednich leków. Należy jednak wiedzieć, że nie w każdym przypadku będzie to konieczne. Jeśli napady są rzadkie i nie mają mocnego natężenia, lekarz może podjąć decyzję o niewłączaniu farmakologii, a jedynie zalecić obserwację młodego pacjenta.

Przy włączeniu leków najczęściej zaczyna się od podania jednego preparatu. W zależności od odpowiedzi dziecka na dane leczenie, wypróbowuje się potem kolejny i następne. U około 60% dzieci skuteczny okazuje się już pierwszy podany lek.

Należy również eliminować czynniki, które mogą prowokować napad epilepsji, takie jak zmęczenie, brak snu, stres, migające światła

Moje dziecko ma napad padaczki! Jak mam się zachować?

Poradnik dla rodziców, którzy są świadkami ataku padaczki u swojego dziecka:

1. Nie panikuj! Staraj się nie denerwować- wówczas możesz dużo lepiej pomóc swojemu dziecku
2. Nie zostawiaj dziecka samego podczas ataku padaczki (tzn. nie odchodź ani na chwilę)
3. Nie przenoś dziecka w inne miejsce
4. Usuń jak najwięcej przedmiotów, o które Twoje dziecko mogłoby się uderzyć. Ułóż dziecko na czymś miękkim, może być dywan albo koc
5. Nie podkładaj dziecku pod głowę poduszek ani innych przedmiotów
6. Ułóż dziecko na boku, dbaj, aby się nie zakrztusiło
7. Jeżeli atak padaczki ma niemowlę- weź je na ręce.
8. Rozepnij dziecku guziki, jeżeli ma je tuż pod szyją
9. Zapewnij dostęp świeżego powietrza w pomieszczeniu
10. Nie wkładaj nic do ust dziecka, żadnych twardych ani ostrych przedmiotów
11. Nie przytrzymuj i nie naciskaj dziecka, aby zmniejszyć drgawki. Pamiętaj, że to nie przerwie ataku. Jeżeli napad się rozpoczął, nie jesteś w stanie go powstrzymać. Krepowanie ruchów padaczkowych jest bezskuteczne
12. Nigdy nie podawaj dziecku leków ani wody w trakcie napadu padaczki
13. Nie staraj się rozbudzać nieprzytomnego dziecka, nie cuć go i nie próbuj go „postawić na nogi”
14. Nie szarp dziecka ani nie klep go po twarzy
15. Nie stosuj sztucznego oddychania
16. Jeżeli atak nie ustępuje po kilku minutach – wezwij pogotowie