Jednak choć dynamiczny postęp cywilizacji zapewnił lepsze warunki rozwoju, na skutek niewłaściwych zachowań, związanych ze stylem życia, doprowadził jednocześnie do pojawienia się szeregu nowych schorzeń. Przyczyny chorób cywilizacyjnych wynikają zatem bardziej z nieumiejętności życia w warunkach „nadmiaru” niż z „niedoboru” – pożywienia, bodźców czy używek. Lekarstwo jest jedno – świadoma zmiana zachowań. Tylko tyle i aż tyle.

W czym tkwi problem, czyli przyczyny chorób cywilizacyjnych

Tysiące badań klinicznych i eksperymentalnych, prowadzonych na przestrzeni ostatnich 50 lat, pozwoliły wyodrębnić najważniejsze przyczyny chorób cywilizacyjnych:

1. Złe nawyki żywieniowe – zbyt wysoka ilość energii pobieranej w porównaniu do energii wykorzystywanej. Spożywając zbyt dużo tłuszczów pochodzenia zwierzęcego oraz przetworzonego jedzenia pełnego cukrów prostych i soli, możemy być niemal pewni prostej diagnozy: cukrzyca, miażdżyca, nadwaga i choroby układu krążenia.
2. Siedzący tryb życia – automatyzacja pracy oraz nowoczesne formy komunikacji sprawiły, że znacząco obniżyła się nasza aktywność ruchowa. Doprowadziło to do zwyrodnienia wielu mięśni oraz zmniejszenia rezerw układu krążenia i układu oddechowego, a także odkładania się tłuszczu i nadwagi ciała.
3. Palenie tytoniu, które każdego roku zabija miliony ludzi.
4. Stres – stałe napięcie układu nerwowego prowadzi do chronicznego zmęczenia psychicznego, które bezpośrednio prowadzi do nadużywania alkoholu, narkotyków i leków, co z kolei wzmaga agresję i przemoc.

Przyczyny chorób cywilizacyjnych, na które mamy realny wpływ

Tworząc współczesną cywilizację człowiek zapomniał o tym, że ludzki organizm został genetycznie zaprogramowany na aktywny styl życia. Ruch jest naszą biologiczną potrzebą, dlatego najczęstsze przyczyny chorób cywilizacyjnych wynikają właśnie z hipokinezji, czyli braku ruchu. Zwyrodnienia mięśni i kości napędzają spiralę kolejnych schorzeń, dlatego lekarze nazywają brak ruchu – „samobójstwem na raty”.

Bardzo ciekawe badania na temat wpływu aktywności ruchowej na życie człowieka przeprowadził jeszcze w 1996 roku Janusz Charzewski, autor publikacji „Aktywność sportowa Polaków”. Wnioski już wówczas były zatrważające:

– ponad 70% młodzieży była aktywna ruchowo jedynie na lekcjach wychowania fizycznego w szkole, – ponad 60% dorosłych odpoczywało wyłącznie biernie,

– jedynie kilka procent ludzi zajmowało się czynnie sportem lub rekreacją ruchową.

Recepta jest prosta i wciąż bardzo aktualna – trzeba wstać i ruszyć się z miejsca! Ruch jest w stanie zastąpić wiele lekarstw, a przynajmniej uchronić nas przed ich przyjmowaniem. Jednak żadne lekarstwo nie jest w stanie zastąpić ruchu.

Inne przyczyny chorób cywilizacyjnych, na które mamy wpływ, to niewłaściwe odżywianie i palenie tytoniu. Do najważniejszych chorób wynikających ze złego odżywiania zaliczamy miażdżycę, zawał serca, nadciśnienie tętnicze, nowotwory jelita grubego i żołądka, otyłość, cukrzycę, próchnicę zębów, niedokrwistość i osteoporozę. Te wszystkie choroby fundujemy sobie na własne życzenie, nieodpowiednio komponując zawartość naszych talerzy.

Z kolei papierosy są jedynym legalnie sprzedawanym na całym świecie produktem o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Rocznie z powodu palenia tytoniu umiera 70 tys. Polaków. Dym tytoniowy zawiera ponad 4 000 związków chemicznych o działaniu toksycznym i uszkadzającym DNA. Jest niebezpieczny nie tylko dla palaczy, ale także dla tych, którzy wdychają powietrze wypełnione dymem z papierosów, dlatego walcz o komfortowe warunki wokół siebie!

Przyczyny chorób cywilizacyjnych, na które nie mamy wpływu

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wyróżnia cztery zasadnicze czynniki wpływające na zdrowie człowieka: styl życia, środowisko, opieka zdrowotna i cechy genetyczne. Na trzy ostatnie mamy stosunkowo niewielki wpływ, co nie znaczy, że nie możemy zrobić maksymalnie wiele dla swojego zdrowia.

Inne przyczyny chorób cywilizacyjnych wynikają z naszych reakcji na różnego typu bodźce fizyczne i psychiczne. I choć nie jesteśmy w stanie uniknąć sytuacji stresujących, ani nie mamy wpływu na zachowania innych osób i czynniki zewnętrzne wywołujące nasz niepokój, możemy pracować nad naszymi emocjami i reakcjami.

Długotrwały stres może prowadzić do zawału serca, choroby wrzodowej, depresji oraz wielu reakcji nerwicowych. Do głównych źródeł stresu zaliczamy zmiany kulturowe lub społeczne, migracje, a w ostatnich latach także rozwój cyfryzacji i wpływu Internetu na poszczególne sfery życia społecznego.

Nie wszystko stracone!

Rozwój cywilizacji przyczynił się do fizycznego osłabienia człowieka i utracenia jego naturalnej odporności na choroby. Choroby cywilizacyjne są obecnie najczęstszą przyczyną zgonów. Choroby układu krążenia, nowotwory, cukrzyca typu II, otyłość, zaburzenia gospodarki lipidowej oraz choroby psychiczne, są jedynie wierzchołkiem góry lodowej.

Powinniśmy wziąć odpowiedzialność za własne życie oraz dążyć do zbudowania społeczeństwa przyjaznego naszemu zdrowiu fizycznemu i psychicznemu. Niech najpopularniejsze obecnie przyczyny chorób cywilizacyjnych będą dla nas inspiracją do tworzenia pozytywnych nawyków, które zaprocentują lepszym samopoczuciem na długie lata życia.