Stwardnienie rozsiane jest postępującą chorobą zapalną centralnego układu nerwowego. Na stan aktualnej wiedzy medycznej to schorzenie nieuleczalne, towarzyszące pacjentowi od momentu zachorowania do końca życia. SM nie jest natomiast chorobą śmiertelną.
Stąd rola szeroko rozumianej rehabilitacji jest nie do przecenienia, jeżeli chodzi o walkę z negatywnymi następstwami przewlekłej choroby jaką jest stwardnienie rozsiane. Rehabilitacja neurologiczna powinna być traktowana jako część leczenia objawowego i realizowana konsekwentnie przez całe życie chorego. Liczne publikacje naukowe rozważające wpływ rehabilitacji na funkcjonowanie pacjenta wskazują, że niesie ona ze sobą korzyści na wielu płaszczyznach- między innymi poprawia sprawność ruchową, psychiczną, społeczną i partycypacyjną osoby z SM (związaną z ich aktywną obecnością w różnych sferach życia).
Stwardnienie rozsiane- rehabilitacja daje nam wpływ na przebieg choroby
W przebiegu stwardnienia rozsianego komórki układu odpornościowego atakują osłonki nerwów w mózgu i rdzeniu kręgowym. Nie wiadomo, dlaczego tak się dzieje. Natomiast skutki takiej autoagresji mogą być dla pacjenta bardzo dotkliwe.
Następuje bowiem upośledzenie w przesyłaniu impulsów nerwowych. Zachodzi proces demielinizacji, czyli uszkodzenia lub rozpadu mieliniy – otoczki aksonów w centralnym układzie nerwowym. Pozbawione izolacji nerwy nie działają prawidłowo, mogą na przykład przesyłać impulsy wolniej, w wadliwy sposób, albo transmisja może zostać całkowicie przerwana.
Spectrum objawów stwardnienia rozsianego jest bardzo szerokie. Obejmuje miedzy innymi:
Zaburzenia poznawcze – kłopoty z koncentracją, problemy z pamięcią, drażliwość, labilność emocjonalna, depresja
Upośledzenia w układzie ruchu– problemy z poruszaniem się, niesprawność w obrębie rąk, drżenia, drętwienia i ból mięśni, sztywność kończyn, niedowłady, napięcie mięśni (spastyka), zmniejszenie ruchomości w stawach
Upośledzenia logopedyczne– mowa skandowana, niewyraźna, kłopoty z wysławianiem się
Pogorszenie słuchu i wzroku – związane z uszkodzeniem w obrębie układu nerwowego w mózgu, z przebiegiem pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego włącznie
Zaburzenia równowagi – problemy z koordynacją ruchową, potykanie się
Nie są znane przyczyny zachorowania na stwardnienie rozsiane. Nie udało się także odkryć leku, który pokonałby SM. Obecnie w procesie terapeutycznym choroby stosuje się leczenie objawowe oraz modyfikujące przebieg schorzenia.
Stwardnienie rozsiane pozostaje zatem chorobą tajemniczą. Nie wiadomo, dlaczego ludzie na nią zapadają. Stąd nie można nic zrobić, aby zachorować albo nie na stwardnienie rozsiane. Rehabilitacja – wielowymiarowa i konsekwentnie stosowana to jedna z tych rzeczy, na którą w obliczu choroby pacjent ma jednak realny wpływ.
Stwardnienie rozsiane – rehabilitacja wielowymiarowa i szyta na miarę
Hasło „rehabilitacja’ oznacza dosłownie „przywracanie sprawności”. W trakcie procesu rehabilitacyjnego dąży się zatem do odzyskania pełnej sprawności, albo maksymalnej do uzyskania w danym przypadku, zarówno w wymiarze fizycznym, jak i psychicznym u pacjenta chorego na stwardnienie rozsiane. Rehabilitacja przyczynia się do zapewnienia osobie chorej udziału w życiu społecznym, rodzinnym, zawodowym, towarzyskim.
Z uwagi na skomplikowany przebieg stwardnienia rozsianego, rehabilitacja w tym schorzeniu może być wyzwaniem. Wymaga z pewnością współpracy multidyscyplinarnego zespołu złożonego z fizjoterapeuty, logopedy, psychologa, urologa, terapeuty zajęciowego czy dietetyka. Skład tego zespołu będzie ściśle powiązany ze stanem klinicznym pacjenta.
SM nazywane jest chorobą o stu twarzach. Nie ma dwóch identycznie chorujących osób, dlatego proces rehabilitacji musi brać pod uwagę indywidualne potrzeby pacjenta związane z przebiegiem schorzenia oraz z wyborem i dostosowaniem rodzaju terapii, jaka przyniesie największe korzyści.
Kluczowe znaczenie ma także postawa i zaangażowanie pacjenta chorującego na stwardnienie rozsiane. Rehabilitacja powinna uwzględniać prywatne preferencje osoby chorej, na przykład związane z tym, czy pacjent woli rehabilitować się w domu, w specjalnym ośrodku podczas dedykowanego turnusu czy w ramach grup zajęciowych.
Stwardnienie rozsiane – rehabilitacja ruchowa
Słowo „rehabilitacja” najczęściej kojarzone jest z usprawnianiem funkcji ruchowych pacjenta. Takie rozumienie nie jest co prawda pełne, bo poza poprawą funkcji narządu ruchu, rehabilitacja obejmuje wszystkie uszkodzenia, nieprawidłowości powstałe podczas procesu chorobowego, także poznawcze, psychologiczne czy logopedyczne.
Niemniej rehabilitacja w przebiegu SM skupia dużą uwagę na aspekcie ruchowym, ponieważ bardzo często występują u pacjentów objawy związane z utratą możliwości swobodnego i samodzielnego poruszania się.
Istnieje wiele metod rehabilitowania osób cierpiących na schorzenia neurologiczne. Wybór powinien zawsze brać pod uwagę indywidualne potrzeby i stan kliniczny pacjenta chorującego na stwardnienie rozsiane. Rehabilitacja może obejmować terapię różnymi metodami, na przykład metodą Vojty, Bobath, MAES, FDM Neuro, Integracji Sensorycznej, PNF.
Inne potrzeby będzie miał pacjent ciepiący z powodu bólu mięśni, inne przy ograniczeniu ruchomości stawów, a jeszcze inne skarżący się na sztywność mięśni. Przy wielu takich symptomach stosuje się także leczenie farmakologiczne. Natomiast odpowiednio dobrana rehabilitacja stanowi pozalekową uzupełnienie zastosowanych leków.
Rehabilitacja ruchowa ma na celu utrzymanie sprawności chorego jak najdłużej (rehabilitacja funkcjonalna). Pozwala także na tworzenie się nowych połączeń nerwowych.
Do najczęstszych form stosowanych w procesie usprawniania chorych na SM , w myśl zasady „nie co leczyć, ale jak”, zalicza się:
Ćwiczenia rozciągające i równoważne
Trening oporowy i wytrzymałościowy
Ćwiczenia czynne i bierne
Biofeedback
Ćwiczenia relaksacyjne
Ćwiczenia stabilizacyjne
Ćwiczenia usprawniające mięśnie dna miednicy
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia koordynacyjne
Pomoc psychologiczna dla chorych na stwardnienie rozsiane
Diagnoza nieuleczalnej i przewlekłej choroby może być dla pacjenta bardzo obciążająca. Każda osoba w inny sposób może reagować na tak ważną życiową zmianę. Z pewnością świadomość choroby powoduje duży stres i niepewność, a są to to stany, które mogą negatywnie odbić się na stanie psychicznym chorego.
Kryzys wywołany procesem chorowania może też nieść ze sobą wiele objawów psychosomatycznych. Chorzy mogą doświadczać problemów z zaburzeniami snu, bólów głowy, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, niepokoju, zaburzeń nastroju, nadwrażliwości, przewlekłego smutku.
Do najczęściej spotykanych problemów psychologicznych należy depresja. Niestety pacjenci z SM są znacznie częściej na nią narażeni, niż populacja osób zdrowych. Należy mieć na uwadze, że niektóre leki przyjmowane w procesie terapeutycznym stwardnienia rozsianego mają działanie depresjogenne, na przykład interferony czy sterydy.
Pacjenci z SM mają również zwiększone o około 13% ryzyko zachorowania na zaburzenia afektywne dwubiegunowe. Wynika to z wielu czynników, na przykład z uszkodzeń neuronów odpowiadających za regulację nastroju, przyjmowanych leków sterydowych czy reakcji psychologicznej na chorobę.
Rehabilitacja psychologiczna pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane wymaga współpracy neurologa, psychologa oraz psychiatry. Konieczne może być przyjmowanie leków oraz psychoterapia.
Dietoterapia w stwardnieniu rozsianym
Wielowymiarowy proces dążący do utrzymania pacjenta w jak najlepszym stanie fizycznym i psychicznym powinien także uwzględniać odpowiednią dietę. Nie istnieje co prawda specyficzny sposób odżywania się, który wyleczy stwardnienie rozsiane. Rehabilitacja żywieniowa powinna być jednak oparta na ogólnych zdrowych zasadach i mieć na uwadze, że w przebiegu SM występuje w organizmie pacjenta przewlekły stan zapalny.
Z jadłospisu należy wykluczyć produkty, które ten stan zapalny pogłębiają, na przykład przetworzoną żywność, tłuszcze trans, pełnotłuste mleko, chipsy, słone gotowe przekąski, wędliny.
Korzystne dla zdrowia są warzywa i owoce zawierające przeciwutleniacze, oraz kwas Omega- 3.
Dużą rolę odgrywają witaminy, których nierobrowy często stwierdza się u pacjentów z SM- witamina D3 oraz B12.
Wiele zależy od Ciebie!
Nie można przewidzieć ryzyka zachorowania na stwardnienie rozsiane u konkretnego człowieka. Otrzymując diagnozę dość tajemniczej choroby, uczucie bezradności może być dotkliwe i jest zupełnie naturalne. To prawda, że na wiele elementów związanych z SM nie ma się wpływu.
Ale jest tez dużo aspektów życia z chorobą, które zależą od naszej decyzji, determinacji i woli walki. Wielowymiarowa rehabilitacja to jeden z takich aspektów! Pamiętaj – masz SM, ale SM nie ma Ciebie!
Zawroty głowy mogą być jednym z objawów, które występują u osób z stwardnieniem rozsianym (SM), choć nie są one jednym z najczęstszych objawów tej choroby. Jeśli osoba z SM doświadcza zawrotów głowy, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, który może przeprowadzić odpowiednie badania i ocenić przyczyny tego objawu. Lekarz może zalecić odpowiednie leczenie lub terapię mającą na celu złagodzenie zawrotów głowy i poprawę ogólnego samopoczucia pacjenta.
Istnieje kilka mechanizmów, które mogą wyjaśnić zwiększone ryzyko wystąpienia kolejnej choroby autoimmunologicznej u osób, które już cierpią na jedną taką chorobę. Chociaż dokładne przyczyny nie są jeszcze w pełni zrozumiałe, to istnieją pewne czynniki, które mogą przyczyniać się do tego zjawiska.
Temperatura może mieć wpływ na przebieg stwardnienia rozsianego (SM) na kilka sposobów, choć indywidualna reakcja pacjentów na zmiany temperatury może się różnić. Dla osób z SM ważne jest, aby monitorować swoje ciało i reakcje na zmiany temperatury oraz stosować odpowiednie strategie zarządzania, takie jak unikanie ekstremalnych temperatur, regularne chłodzenie organizmu w przypadku upałów oraz stosowanie się do zaleceń lekarza w przypadku stosowania chłodzenia ciała lub innych metod kontroli temperatury. Skonsultowanie się z lekarzem neurologiem może być również pomocne w opracowaniu indywidualnego planu leczenia i radzenia sobie z objawami w związku z temperaturą.
