Złośliwy nowotwór tarczycy- rzadko występuje, ale jest coraz częściej wykrywany

W Polsce odnotowuje się około 2000 nowych zachorowań rocznie, najczęściej u osób powyżej 40 roku życia, częściej u kobiet.

Chociaż rokowania dotyczące nowotworu tarczycy są bardzo dobre i większość pacjentów udaje się skutecznie wyleczyć, to obserwuje się zwiększającą z roku na rok ilość przypadków zachorowań. Stąd istotne jest zgłaszanie lekarzowi wszystkich niepokojących objawów, aby jak najprędzej rozpoznać, że w naszym ciele rozwija się nowotwór tarczycy.

Tarczyca to tak zwany nieparzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego znajdujący się na przedniej części szyi. Z uwagi na swoją lokalizację, wszelkie powiększenia tarczycy czy jej guzki mogą powodować ucisk na krtań i gardło (także gdy guzki wywołane są przez nowotwór tarczycy). Z boku gruczołu przechodzą także ważne naczynia krwionośne, istotne dla funkcjonowania mózgu. Tarczyca pełni kluczową rolę w wielu procesach zachodzących w organizmie. Mianowicie:

1. Reguluje procesy metaboliczne
2. Uczestniczy w mechanizmie zachowywania ciepła
3. Wpływa na zachowanie prawidłowego bilansu energetycznego
4. Produkuje hormony odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie mechanizmu lipidowego w ciele
5. Reguluje gospodarkę wapniowo- fosforanową, przez co odpowiada za właściwy stan kości
6. Hormony tarczycy wpływają na pracę ośrodkowego układu nerwowego oraz pracę hormonów płciowych

Tarczyca jest także strażnikiem naszego dobrego samopoczucia. Jeżeli nie pracuje prawidłowo, człowiek może odczuwać zmęczenie, rozdrażnienie, senność, suchość skóry, doświadczać wypadania włosów  czy kołatania serca. Może także rozwinąć się depresja. Kobiety doświadczają natomiast problemów z miesiączkowaniem, a nawet z zajściem w ciążę.

Można zatem powiedzieć, że tarczyca wpływa na funkcjonowanie całego ciała. Najczęściej, w kontekście chorób tarczycy, słyszy się o jej niedoczynności lub nadczynności, a także o chorobie Hashimoto. Natomiast trzeba pamiętać, że ten gruczoł zagrożony jest również występowaniem nowotworów oraz, co prawda znacznie rzadziej, raków.

Jakie nowotwory mogą rozwinąć się w tarczycy? Czy każdy guz to rak?

Zdecydowaną większość wszystkich zmian nowotworowych tarczycy stanowią zmiany niezłośliwe. Wole tarczycy, torbiele, guzki, gruczolaki czy inne zmiany ogniskowe są stanem patologicznym dla gruczołu, ale nie wykazują cech złośliwości. Natomiast ich objawy, zwłaszcza w początkowy stadium, bywają nie do odróżnienia od symptomów dawanych przez raka (złośliwy nowotwór tarczycy). Oba rodzaje nowotworów mogą być wykryte w efekcie zgłaszanych przez pacjenta oznak, ale bywają też rozpoznawane przypadkowo, podczas rutynowych badań.

Do najczęstszych złośliwych nowotworów tarczycy należy rak brodawkowaty, pęcherzykowy oraz dużo rzadziej występujący rak anplastyczny i rdzeniasty, a także chłoniak i mięsak. Ponadto w tarczycy mogą rozwijać się tak zwane raki przerzutowe, wtórne, pochodzące nawet z odległych lokalizacji.

Rak brodawkowaty szerzy się zwłaszcza poprzez drogi chłonne, a ewentualne przerzuty daje do węzłów chłonnych. Natomiast rak pęcherzykowy może dawać powodować odległe, ponieważ rozprzestrzenia się poprzez naczynia krwionośne.

Jakie objawy daje nowotwór tarczycy? Na co zwrócić szczególną uwagę?

Nowotwory tarczycy mogą nie dawać żadnych objawów. Stwierdza się je przypadkowo, podczas badania endokrynologicznego przeprowadzonego z innych powodów.

Często jednak pacjenci odnajdują na szyi guzek. Jest on niebolesny, ale wyczuwalny. Guzek jest twardy i nieprzesuwalny oraz bywa, że szybko rośnie. W dotyku jest niejednorodny.

Stwierdzenie obecności guzka przez chorego to impuls do rozpoczęcia diagnostyki tarczycy.

Do innych objawów nowotworów niezłośliwych i raków należą:

1. Pogrubienie obwodu szyi
2. Ból w miejscu znajdowania się tarczycy
3. Chrypka, zmiana barwy głosu
4. Trudności z połykaniem pokarmów
5. Problemy z przełykaniem śliny
6. Problemy ze swobodnym oddychaniem
7. Duszności
8. Powiększenie węzłów chłonnych szyi niezwiązane z innymi przyczynami takimi jak na przykład infekcja, przeziębienie
9. Nagłe powiększenie się występujących od dłuższego czasu woli tarczycy
10. Objawy niedoczynności tarczycy (apatia, zmęczenie, senność, problemy z koncentracją, bladość skóry, zaparcia, zaburzenia miesiączkowania, nietolerancja zimn
11. Objawy nadczynności tarczycy (nietolerancja gorąca, potliwość, kołatanie serca, większy apetyt, utrata masy ciała, wilgotna skóra, bezsenność, drżenie rąk)
12. Bóle kości (w zaawansowanym stadium)
13. Biegunka (przy raku rdzeniastym)

Powstawanie raków tarczycy wiązane jest z niedoborami jodu w pożywieniu, czynnikami genetycznymi oraz ekspozycją na promieniowanie jonizujące w przeszłości.

Diagnozowanie złośliwego nowotworu tarczycy

Rozpoznawaniem nieprawidłowości w obrębie tarczycy zajmuje się lekarz endokrynolog.

Jeżeli zgłosi się do niego pacjent obserwujący u siebie niepokojące objawy, lekarz rozpocznie spotkanie od zebrania szczegółowego wywiadu. Będzie zainteresowany historią medyczną w rodzinie chorego, występowaniem nowotworów tarczycy oraz innych, ekspozycją na promieniowanie jonizujące w przeszłości czy historią chorób tarczycy u pacjenta.

Podczas badania palitacyjnego endokrynolog jest w stanie stwierdzić występowanie guza, jego strukturę, lokalizację i stopień rozrostu.

Najczęstszym badaniem obrazowym wykonywanym w diagnostyce nowotworów tarczycy jest USG. Uwidocznia się w nich najczęściej lita zmiana, dobrze unaczyniona o nierównych zarysach.

W przypadku podejrzenia nowotworu, przeprowadza się biopsję cienkoigłową, aby dokonać oceny histopatologicznej. Ocena może wskazywać na zmianę łagodną, podejrzenie nowotworu pęcherzykowatego, zmianę pęcherzykowatą bliżej nieokreśloną, podejrzenie złośliwości oraz nowotwór złośliwy.

W jaki sposób leczy się złośliwy nowotwór tarczycy? Jakie są rokowania?

Jeżeli badanie histopatologiczne  potwierdzi złośliwy charakter zmiany, konieczne jest przeprowadzenie operacji resekcyjnej. Podczas zabiegu wycina się całą tarczycę wraz z sąsiadującymi węzłami chłonnymi. W procesie przygotowania do operacji:

1. Ponawia się USG, jeżeli poprzednie było zrealizowane w długim odstępie czasu od zabiegu
2. Przeprowadza się u pacjenta RTG w celu oceny płuc
3. Konieczne może być badanie laryngologiczne, aby ocenić struny głosowe i przepływ powietrza
4. Wykonuje się u pacjenta badania krwi z oceną kalcytoniny oraz tyreglobuliny (te wskaźniki są stosowane w podejrzeniu raka rdzeniastego oraz dobrze zróżnicowanego)
5. Oznacza się poziom hormonów TSH, FT3, FT4 oraz wapnia
6. Przeprowadza się konsultację anestezjologiczną
7. Wybiórczo wykonuje się tomografię szyi

W przypadku pacjentów, u których został stwierdzony rak wtórny, pochodzący z przerzutów z innego narządu, leczenie musi być interdyscyplinarne, konieczna jest całościowa ocena onkologiczna chorego.

Po operacji wycięcia tarczycy pacjent musi liczyć się z koniecznością przyjmowania leków, ponieważ hormony produkowane wcześniej przez gruczoł trzeba uzupełniać. Podaje się preparat zawierający lewotyroksynę. 

Niekiedy stosowana jest również radioterapia, zwłaszcza jeżeli guz pierwotny nie został w całości usunięty. Do radioterapii kwalifikują się także pacjenci z rzadziej występującym rakiem anaplastycznym i rdzeniastym.

U pacjentów, u których zdiagnozowano raka brodawkowatego lub pęcherzykowego stosuje się pooperacyjne leczenie jodem promieniotwórczym.

Każdy pacjent chorujący na raka zadaje sobie pytanie, czy możliwy jest pełny powrót do zdrowia, czy mojego raka można skutecznie wyleczyć?

Na szczęście rokowanie w złośliwych nowotworach tarczycy napawa optymizmem. Jest to nowotwór, który  można całkowicie wyleczyć.

W przypadku najczęściej występującego brodawczaka 10-letnią przeżywalność osiąga aż 90% pacjentów, w raku pęcherzykowym – 85-90%. , w odpowiednio leczonym raku rdzeniastym – 70%.

Niestety jeden z raków tarczycy ma niepomyślne rokowania. Jest to rak anaplastyczny. Szybko się rozwija, daje regionalne i odległe przerzuty i prowadzi do zgonu w okresie 6-12 miesięcy. Rak anaplastyczny występuje jednak bardzo rzadko.