Osteoporoza u dzieci- „cichy złodziej kości” okrada także najmłodszych!

Dlatego nie zdajemy sobie sprawy, że  ów „cichy złodziej kości” jest coraz częstszym, ciągle chowającym się jeszcze nieco w cieniu, problemem młodszych osób. Rośnie liczba młodzieży, którą dotyka osteoporoza. U dzieci także diagnozuje się tą chorobę a pediatria jest świadoma związanych z nią wyzwań!

Osteoporoza u dzieci– czym się charakteryzuje dziecięca forma tej choroby?

Osteoporoza to choroba układu szkieletowego człowieka. W jej przebiegu dochodzi do zmniejszenia gęstości kości i zaburzenia spójności ich tkanek. Skutkuje to większym ryzykiem złamań. Zakłócony jest proces remodelowania w obrębie kości i procesy destrukcyjne zaczynają przeważać  nad odtworzeniowymi.  To choroba podstępna, ponieważ w początkowych stadiach rozwoju nie daje żadnych objawów. Najczęściej dowiadujemy się o niej, gdy dochodzi do złamania kości.

Kochane dzieci ! Widziałyście kiedyś gąbkę naturalną? Taką z prześwitami i otworami?  Czy tylko taką, jaka jest prawdopodobnie w Waszej łazience-ze sztucznego tworzywa? Wyobraźcie sobie, że Wasze zdrowe kości są właśnie jak sztuczna, gęsta i zwarta gąbka. W momencie, kiedy atakuje je osteoporoza  gąbka zaczyna coraz bardziej przypominać naturalną – tworzą się na niej dziury. Wygląda coraz bardziej na koronkową. To właśnie dzieje się z Waszymi kośćmi, jak chorują. Łatwiej je złamać, jak wyglądają jak naturalna gąbka, prawda?

Tylko badania profilaktyczne mogą potwierdzić osteoporozę. Dlatego zaleca się wykonywanie takich badań osobom z grup ryzyka. No i właśnie! Osoby z grupy ryzyka to kobiety w wieku menopauzalnym i osoby starsze, u których utrata masy kostniej jest czynnikiem fizjologicznym związanym ze starzeniem się organizmu. Osteoporoza u dzieci bywa rozpoznawana dopiero w momencie złamania kości albo zgłaszania przez najmłodszych innych dolegliwości, w tym bólowych.

Jakie rodzaje osteoporozy występują u najmłodszych?

Osteoporoza młodzieńcza to taki sam proces chorobowy, jaki występuje u osób starszych wraz z procesami starzenia się, tylko że dotyka najmłodszych.. Ten rodzaj choroby to pierwotna osteoporoza. U dzieci przyczynia się do niej zła dieta i styl życia.

Drogie dzieciaki ! Wasze kości rosną przez wiele lat, od kiedy byliście niemowlakami. Wraz z mlekiem mamy albo mlekiem modyfikowanym otrzymywaliście wapń, który jest niezbędny do prawidłowego rozwoju układu szkieletowego.  Organizm musi go otrzymać odpowiednio dużo, żeby dobrze pracować. Do 10 roku życia trzeba go przyjmować w dawce 800 mg dziennie, a później 1200 mg. Niestety okazuje się, że wiele osób zjada tylko połowę tego zapotrzebowania. A to w okresie największego wzrostu gęstość Waszych kości zwiększa się najbardziej. To proces tworzenia zwartej gąbki łazienkowej. Jak brakuje wapnia, to robią się na niej uszkodzenia. Odpowiednia dieta ma ogromny wpływ na kształtowanie się tkanki kostnej!

Niestety na rozwój osteoporozy mogą mieć również wpływ inne czynniki chorobowe. Wówczas mówimy o osteoporozie wtórnej. Schorzenia, które mogą doprowadzić do zmniejszenia gęstości kości u najmłodszych to:

1. Zaburzenia hormonalne (np. cukrzyca insulinozależna, niedoczynność i nadczynność tarczycy)
2. Choroby układu pokarmowego takie jak zespół złego wchłaniania, choroby dróg żółciowych)
3. Choroby nerek
4. Choroby reumatyczne oraz tkanki łącznej, jak zespół Menkensa
5. Stany polekowe (na przykład po leczeniu sterydami i hormonami)
6. Choroby hematologiczne i nowotworowe
7. Unieruchomienie
8. Anoreksja
9. Antybiotykoterapia (zwłaszcza po stosowaniu tetracyklin)
10. Osteoporoza idiopatyczna – nie są znane przyczyny jej powstawania w wielu dziecięcym

Przyczyny osteoporozy u dzieci

Ogromny wpływ na prawidłowy rozwój kości ma odpowiednia dieta. Jeżeli nie dostarcza odpowiedniej ilości wapnia, to układ kostny dziecka nie ma warunków, aby się rozwijać optymalnie.

Niestety, ale źle zbilansowa dieta u dzieci to zmora dzisiejszych czasów. Już najmłodsze dzieci spożywają dużo żywności przetworzonej, chipsów, jedzenie typu fast-food, napoje gazowane. Łatwo w takiej sytuacji doprowadzić do niedoborów białka, które utrudniają wchłanianie się wapnia.

Przy tym dzieciaki są coraz mniej aktywne fizycznie, mają nadwagę, mało czasu spędzają na świeżym powietrzy. Kości są zatem coraz bardziej obciążone, nieprzywykłe do wysiłku i łatwiej się łamią.

Kochane dzieci! Odpowiedni sposób odżywiania się jest konieczny, aby być zdrowym i nie chorować na osteoporozę. Wyobraźcie sobie, że przechodzicie po bardzo wąskiej ławeczce i staracie się utrzymać równowagę. Aby to zadanie było łatwiejsze, z pewnością rozłożycie szeroko ramiona, żeby znaleźć odpowiedni balans. To teraz pomyślcie, że Wasza prawa ręka to wapń, a lewa fosfor. Obie ręce muszą być na tym samym poziomie, dlatego że w diecie trzeba zachować odpowiednią równowagę wapnia do fosforu. Dlaczego? Ponieważ nadmiar fosforu utrudnia wchłanianie się wapnia. Zgadnijcie, jak to się dzieje, że jemy za dużo żywności zawierającej fosfor? Tak! Winowajcą są produkty przetworzone, bo fosfor jest częstym dodatkiem do coli, czekolady, batoników, serków topionych. Co się dzieje teraz z lewą ręką? Wędruje do góry, aż ponad poziom Waszej głowy. Fosfor jest teraz wyżej niż wapń. Prawa ręka opada w dół, bo wapń wchłania się nieprawidłowo i może się w Waszych kościach rozwinąć się osteoporoza. U dzieci i dorosłych trzeba dążyć do balansu tych dwóch składników. Bo w przeciwnym razie można przechylić się przechodząc po ławeczce.

Poza wapniem i jego odpowiednio zbilansowaną podażą fosforu (stosunek w diecie powinien wynosić 1:1) istotną rolę w procesach wchłaniania pełni witamina D3. Jest ona nazywana słoneczną witaminą, ponieważ syntetyzuje się w organizmie pod wpływem promieni słonecznych. W Polsce niedobory tej witaminy są powszechne. Dlatego Zespół Ekspertów dla Europy Środkowej rekomenduje stałą suplementację w dawkach 800-2000 IU na dobę. Witamina D3 występuje również w niektórych produktach spożywczych. Jej źródłem na talerzu dzieci powinny być przede wszystkim tłuste ryby.

Drogie dzieci! Co trzeba jeść, aby dostarczyć kościom wapń? Same pyszne rzeczy! Na przykład mleko i jego przetwory- jogurty, kefiry. Spróbujcie dodać do nich owoce, orzechy, suszone figi i sezam – zobaczycie, że smakuje to wspaniale. Zaprzyjaźnijcie się z roślinami strączkowymi i zielonymi warzywami. Można je przygotowywać na wiele sposobów, doprawiać różnymi przyprawami. Z warzyw można zrobić w piekarniku pyszne i zdrowe chipsy

Pamiętajcie jak ważna jest aktywność fizyczna. Każdy może znaleźć dla siebie ulubiony sport. Jazda na rowerze to frajda! A może wolicie grać w piłkę? Świetnym pomysłem jest chodzenie na basen albo na długie piesze wycieczki po mieście.

Osteoporoza u dzieci – jaki są objawy?

Osteoporoza u dzieci może dawać niespecyficzne objawy. Nie są takie same, jak w przypadku dorosłych pacjentów.

Najczęściej dzieci uskarżają się na ból kości. Występuje on często po wysiłku i sprawia, że najmłodsi niechętnie uczestniczą w lekcjach wychowania fizycznego. Szczególną czujność należy zachować, jeżeli dziecko odczuwa ból stóp i kręgosłupa piersiowego oraz lędźwiowego.

Inne symptomy osteoporozy u dzieci mogą obejmować:

• Asymetryczny, zaburzony chód
• Spłycenie lordozy szyjnej i inne wady postawy, na przykład skrzywienie boczne kręgosłupa
• Asymetrię kończyn
• Przykurcze w obrębie stawów
• Obniżenie siły mięśniowej
• Bóle piszczeli
• Skrócenie długości tułowia
• Problemy z oddychaniem wskutek deformacji kręgosłupa
• Patologiczne złamania kości- złamania niskoenergetyczne, które u zdrowego człowieka by nie wystąpiły, na przykład na skutek lekkiego przewrócenia się, dźwignięcia cięższego przedmiotu
• Ogólne obniżenie sprawności organizmu

Może się zdarzyć, że stopień ubytku masy kostnej nie zawsze koreluje z natężeniem objawów. Niektóre dzieci ze znacznymi ubytkami mogą odczuwać niewielkie, dyskretne dolegliwości, a dzieci z niewielkimi zmianami- zgłaszać silne objawy bólowe.

Osteoporoza u dzieci– jak się wykrywa cichego złodzieja kości?

Podstawą w diagnozie osteoporozy u dzieci jest tak zwana densytometria.

Badanie wykonuje się przy użyciu aparatu rentgenowskiego. Naświetlenie nie jest niebezpieczne, ponieważ wykorzystuje się niewielką ilość promieniowania.

Dziecku pobierana jest również krew w celu przeprowadzenia analizy gospodarki wapniowo- fosforanowej, oznaczenia poziomu wapnia oraz kreatyniny.

Zmiany w kościach są niekiedy obrazowane poprzez przeprowadzenie RTG albo tomografii komputerowej.

Jak się leczy osteoporozę u dzieci?

W terapii osteoporozy u dzieci nie można wykorzystać leków, które są stosowane u osób dorosłych. Dlatego największe znaczenie przy leczeniu dziecięcej osteoporozy ma dietoterapia oraz zmiana stylu życia.

Przede wszystkim należy uzupełnić poziom wapnia i witaminy D3. Lekarz zadecyduje, czy konieczna będzie ich suplementacja, czy też odpowie zalecenia dietetyczne konsekwentnie wdrażane w sposobie odżywiania się młodego człowieka wystarczą.

Dziecko powinno zwiększyć aktywność fizyczną w kierunku regularnego, ale nie gwałtownego i ciężkiego wysiłku. Młody człowiek powinien też przebywać na świeżym powietrzu i absorbować promienie słoneczne.

Czasami potrzebna jest również rehabilitacja, a na bóle mięśni pomogą masaże.

Młody człowieku!   Nie powinieneś więcej jeść tłustej, przetworzonej żywności. Zapomnij o zapiekankach i chipsach. Pożegnaj je bez smutku, ponieważ te produkty Ci szkodzą. W zamian przywitaj się z tłustymi rybami, mlekiem i jego przetworami. Jedz warzywa i owoce, migdały, płatki owsiane. Uprawiaj sport! Przebywaj na świeżym powietrzu!  W ten sposób dbasz o swoje zdrowie.