Treść główna

Terapia protonowa

Terapia protonowa – precyzyjne uderzenie w komórki nowotworowe

Leczenie raka kojarzone jest przede wszystkim z chemioterapią oraz radioterapią. Do grona metod wykorzystywanych w walce ze złośliwymi nowotworami dołączyła nowatorska terapia protonowa. Dotychczas została ona wykorzystana w terapii ponad 150 tysięcy pacjentów na całym świecie.

Terapia protonowa to zaawansowana radioterapia, w której do naświetlań wykorzystywane jest promieniowanie protonowe (w standardowej radioterapii zazwyczaj stosuje się promieniowanie X, tzw. jonizujące).

Terapia protonowa, inaczej nazywana hadronową, w porównaniu ze standardową radioterapią, ma wiele przewag. Jakie to przewagi? I jak mogą być wykorzystywane w leczeniu raka?

Terapia protonowa a standardowa radioterapia

W standardowej radioterapii stosowane promieniowanie niszczy tkankę stopniowo wytracając swoją energię. Oznacza to, że największa utrata energii i efekt niszczenia tkanki największy jest tuż przy powierzchni. W następnej kolejności energia wytracana jest w sposób liniowy. Uszkodzeniu ulegają zatem zdrowe komórki znajdujące się przed guzem, potem komórki nowotworowe guza, a na końcu – również komórki umiejscowione pod zmianą chorobową. Taki mechanizm wynika z charakteru wykorzystywanego promieniowania rentgenowskiego i właściwości fotonów oraz elektronów.

Natomiast terapia protonowa ma charakter zasięgowy. Wykorzystuje się w niej rozpędzone cząsteczki protonów, które po wniknięciu do tkanek tracą na początku niewielkie ilości energii. Maksymalna utrata energii następuje na określonej głębokości i wytraca się wraz z zatrzymaniem się protonów. Innymi słowy- promieniowanie niszczy tkankę na ściśle określonym, poddającym się sterowaniu, obszarze. Wiązka protonów może być tak dobrana, że niszczy wyłącznie komórki guza nowotworowego, bez uszkadzania sąsiadujących komórek. Jest to ogromna przewaga terapii protonowej nad standardową radioterapią. Precyzja promieniowania protonowego wynosi ułamek milimetra. To pozwala na stosowanie terapii hadronowej przy leczeniu np. czerniaka oka.

Terapia protonowa – przewagi terapeutyczne

Terapia protonowa ma wiele zalet, dzięki którym jest potężnym orężem w walce z rakiem:

  • Umożliwia precyzyjne uderzenie w komórki nowotworowe
  • Nie niszczy sąsiadujących tkanek (niejednokrotnie krytycznych dla zdrowia i życia pacjenta, na przykład w przypadku czerniaka oka czy guzów wewnątrz czaszki)
  • Umożliwia napromieniowanie guzów znajdujących się na głębokości do ok 30 cm
  • Umożliwia efektywną miejscową kontrolę nowotworów
  • Generuje mniej ryzyk i mniej skutków ubocznych dla pacjenta
  • Eliminuje negatywne skutki napromieniowania (co może być szczególnie ważne w przypadku dzieci, których organizmy dopiero się rozwijają)
  • Pozwala na zachowanie wyższej jakości życia pacjentów w trakcie leczenia

Terapia protonowa w Polsce

Około 10%-15% pacjentów onkologicznych, u których zastosowanie znajduje radioterapia, kwalifikuje się do terapii protonowej. Może być ona stosowana jako metoda samodzielna, albo uzupełniająca chemioterapię czy leczenie molekularne.

Nadrzędnym wskazaniem do terapii protonowej jest mała wrażliwość radioterapeutyczna guza- czyli przypadek, kiedy trzeba zastosować dużą dawkę promieniowania oraz lokalizacja raka w sąsiedztwie  narządów krytycznych. Początkowo terapia protonowa stosowana była w przypadku czerniaka oka oraz guzów wewnątrz czaszki. Wskazania zostały z czasem rozszerzone na nowotwory głowy, szyi, okolicy okołordzeniowej, raka przełyku. płuc, gruczołu krokowego, wybrane raki piersi oraz guzy mózgu.

Terapia protonowa to oszczędzająca forma radioterapii, dlatego jej zastosowanie w leczeniu nowotworów u dzieci pozwala na eliminację skutków ubocznych standardowej radioterapii. Jest to szczególnie ważne, ponieważ najmłodsi pacjenci są narażeni na wiele powikłań związanych ze stosowaniem wysokich dawek promieniowania, na przykład zahamowanie wzrostu czy występnie problemów z oddychaniem.

Terapia protonowa w Polsce

W Polsce terapię protonową stosuje jeden ośrodek naukowy. Jest to Centrum Cyklotronowe Bronowice. Co trzeba podkreślić, nie jest to placówka medyczna. Realizuje natomiast skierowania od lekarzy specjalistów (onkologów).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia określa typy nowotworów, w przypadku których terapia protonowa jest refundowana. W katalogu refundacyjnym znajdują się następujące przypadki raka:

  • nowotwory podstawy czaszki i okolicy okołordzeniowej wieku dorosłego: struniak i chrzęstniakomięsak (stan po niedoszczętnym leczeniu operacyjnym lub brak możliwości leczenia operacyjnego guza pierwotnego lub wznowy)
  • mięsaki tkanek miękkich i kości wieku dziecięcego (przypadki o lokalizacji okołooponowej, podstawy czaszki i okolicy okołooponowej))
  • nowotwory zatok obocznych nosa: czerniak złośliwy, nerwiak węchowy zarodkowy, rak gruczołowo-torbielowy, rak śluzowo-naskórkowy, rak niezróżnicowany ((stan po niedoszczętnym leczeniu operacyjnym lub brak możliwości leczenia operacyjnego guza pierwotnego lub wznowy)
  • nowotwory wieku dziecięcego wymagające napromieniowania osi mózgowo-rdzeniowej (nowotwory zarodkowe: rdzeniak płodowy i inne PNET, szyszyniak zarodkowy, złośliwy wyściółczak z udokumentowanym rozsiewem do płynu mózgowo-rdzeniowego, rak splotu naczyniówkowego)
  • wysoko zróżnicowane glejaki ((przypadki wymagające radioterapii o przewidywanej znacznej korzyści oszczędzenia narządów krytycznych w stosunku do radioterapii fotonowej)
  • nowotwory wieku dziecięcego podstawy czaszki i okolicy okołordzeniowej: struniak lub chrzęstniako-mięsak
  • nowotwory wieku dorosłego o lokalizacji okołooponowej, podstawy czaszki i okolicy przykręgosłupowej: mięsaki tkanek miękkich i kości
  • rak gruczołowo-torbielowaty gruczołów ślinowych wymagający radioterapii w okolicy podstawy czaszki – stan po leczeniu operacyjnym i brak możliwości leczenia operacyjnego guza pierwotnego lub wznowy
  • nawrót miejscowy nowotworów obszaru głowy i szyi po radykalnej radioterapii wymagający ponownego napromieniania z intencją radykalną

Terapia protonowa u dzieci

Terapia protonowa na świecie

Na całym świecie znajduje się kilkadziesiąt ośrodków oferujących terapię protonową, także na warunkach komercyjnych (odpłatnie).

Najwięcej z nich znajduje się w Stanach Zjednoczonych, Japonii i Niemczech. Najbliżej Polski taki ośrodek zlokalizowany jest w Czechach (w Pradze) oraz w Niemczech (Monachium, Berlin i Essen).

Komercyjny koszt terapii ustalany indywidualnie dla każdego pacjenta przez jednostkę leczącą w oparciu o liczbę koniecznych do zastosowania w trakcie leczenia frakcji. Bardzo poglądowo można powiedzieć, że cena terapii protonowej w warunkach prywatnych zawiera się między 18 000 PLN a 250 000 PLN.

Terapia protonowa – dodatkowe informacje

Terapia protonowa nie jest procedurą uniwersalną. Jej zastosowanie wiąże się z mniejszymi ryzykami w zakresie wystąpienia skutków ubocznych oraz pozwala na precyzyjne dotarcie do guza w sytuacji, kiedy znajduje się on w lokalizacji bliskiej krytycznych narządów (na przykład nerwu wzrokowego). Natomiast skuteczność standardowej radioterapii i terapii protonowej jest zbliżona, zaś koszty terapii protonowej są nawet 3 razy wyższe niż standardowej.

Istnieją nowotwory, w przypadku których terapia protonowa nie ma zastosowania. Należą do nich na przykład nowotwory krwi.

Terapia protonowa – wsparcie fundacji Dobro Powraca

Terapia protonowa refundowana jest w Polsce w ściśle określonych przypadkach. Nie mogą z niej skorzystać pacjenci, u których jest stosowana m.in. w innych europejskich ośrodkach. Cały czas trwa dialog między środowiskami medycznymi a Ministerstwem Zdrowia dotyczący rozszerzenia katalogu refundacji. Zanim do tego dojdzie, niektórzy pacjenci ze wskazaniem do terapii protonowej zmuszeni są do poddawania się tej procedurze na warunkach komercyjnych, odpłatnie za granicami Polski. W takiej sytuacji chorzy zmuszeni są do zebrania środków finansowych na swoje leczenie.

Fundacja Dobro Powraca obejmuje opieką także pacjentów onkologicznych. Wspiera swoich Podopiecznych w gromadzeniu środków na leczenie oraz rehabilitację. Na wsparcie fundacji mogą liczyć zarówno Osoby dorosłe, jak i Dzieci.

2024-05-12

Insulinooporność – to musisz wiedzieć!

Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny, hormonu produkowanego przez trzustkę. Insulina pełni kluczową rolę w regulacji poziomu glukozy we krwi, umożliwiając jej przenikanie z krwi do komórek, gdzie może być wykorzystana jako źródło energii. Gdy komórki stają się insulinooporne, trzustka musi produkować większe ilości insuliny, aby utrzymać odpowiedni poziom glukozy we krwi. W rezultacie poziom insuliny we krwi staje się podwyższony, co może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2 oraz innych problemów zdrowotnych.

2024-05-09

Choroby neurodegeneracyjne

Choroby neurodegeneracyjne to grupa chorób, które prowadzą do postępującej degeneracji i śmierci neuronów w różnych obszarach mózgu oraz w niektórych przypadkach rdzenia kręgowego. Te choroby prowadzą do stopniowego pogorszenia funkcji neurologicznych, co objawia się różnymi deficytami funkcjonalnymi, takimi jak utrata pamięci, trudności z ruchem, zmiany osobowości i innych funkcji poznawczych.

 
Skip to content