Rak dziąseł – rzadka, ale niebezpieczna postać złośliwego nowotworu

Niestety rak dziąseł należy do grupy nowotworów, które dają na początku niespecyficzne objawy, usypiające czujność pacjenta. Dlatego dużo osób zgłasza się do lekarza już z zaawansowanym stadium nowotworu. To z kolei znacznie obniża rokowania i szansę na wyleczenie. Czas gra istotną rolę w przypadku każdego raka.

Rutynowe przeglądy dentystyczne mogłyby znacznie przyspieszyć moment, w którym rak dziąseł byłby zdiagnozowany. Niestety Polacy odwiedzają gabinet stomatologa zazwyczaj dopiero wtedy, kiedy zęby zaczynają boleć, a bywa,  że nawet wówczas odkładają wizyty w czasie. Ponad 60% z nas nie stosuje zasad profilaktyki i nie  sprawdza stanu uzębienia i jamy ustnej regularnie. Statystyczny Polak odwiedza gabinet dentystyczny raz na 15 miesięcy (dla porównania- średnia dla całej Unii Europejskiej to 3-4 miesiące). Tymczasem zalecenia mówią, aby 1-2 razy w roku odbyć wizytę kontrolną. Przyczyny takiego stanu rzeczy są z pewnością wielowymiarowe. Natomiast w efekcie – tracimy szansę na wczesne wykrycie nowotworu przez lekarza.

Na jakie objawy sami powinniśmy zwrócić uwagę? Czego nie przegapić? Jak przebiega leczenie raka dziąseł?

Rak dziąseł- objawy, których nie wolno lekceważyć

Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że od czasu do czasu w naszej jakie ustnej, również w okolicy dziąseł, pojawiają się afty albo drobne nadżerki czy ranki. Tłumaczymy to sobie zbyt intensywnym szczotkowaniem zębów (co oczywiście bywa powodem otarć i ranek śluzówki) albo niegroźnym stanem zapalnym. Ratujemy się nierzadko preparatami bez recepty lub zupełnie ignorujemy problem w oczekiwaniu, że zmiana sama się wycofa. I tak zazwyczaj się dzieje. Natomiast wyrabiamy w sobie nawyk „posmarowania czymś” ranki i tracimy czujność.

Nie wolno jednak bagatelizować żadnych zmian w obrębie jamy ustnej, w tym guzków pojawiających się na dziąśle. Mają one postać twardej kuleczki, zaś z czasem przekształcają się w owrzodzenia. Pojawia się wówczas krwawienia dziąseł oraz nieprzyjemny zapach z ust. Niebolesna dotąd zmiana, staje się tkliwa i  utrudnia gryzienie pokarmów. Ponieważ nowotwór nacieka na podłoże, zęby zaczynają się chwiać. Mogą nawet wypadać.

Ból może promieniować w stronę jednego ucha. Jest to tak zwany objaw Vincenta, z którym związane jest także drętwieniu dolnej wargi.

Rak dziąseł często daje przerzuty regionalne, stąd węzły chłonne ulegają powiększeniu. Zbijają się również w tak zwany pakiet- czyli skupisko kilu węzłów ściśle do siebie przylegających.

Rak dziąseł – przyczyny

Każda komórka naszego ciała ma w DNA zaprogramowany czas swojego obumarcia. W momencie mutacji genomu komórka nie umiera, ale zaczyna się w niekontrolowany sposób mnożyć. W ten sposób powstają guzy nowotworowe. Pod wpływem różnych bodźców w naszym organizmie zaczyna rozwijać się rak dziąseł.

Do czynników ryzyka należy palenie papierosów. Dym papierosowy to siedlisko kilkudziesięciu rakotwórczych substancji. Rozprzestrzeniają się one po całym naszym organizmie siejąc wielowymiarowe zniszczenia. Również picie alkoholu, zwłaszcza wysokoprocentowego (wódka, koniak, whisky, burbon, sake, spirytus), zwiększa prawdopodobieństwo, że rak dziąseł zaatakuje naszą jamę ustną. Należy pamiętać, że bardzo złym pomysłem, jeżeli już palimy papierosy, jest łączenie picie i palenia w tym samym czasie. Alkohol jest doskonałym rozpuszczalnikiem substancji kancerogennych. W zderzeniu z nim toksyczne substancje rozprzestrzeniają się jeszcze szybciej. W dodatku dostarczamy je wprost do jamy ustnej.

Na podłożu zmian wynikających z przewlekłego drażnienia śluzówki  również może rozwinąć się rak dziąseł. Do podrażnień może dojść wskutek źle dopasowanych protez albo aparatów ortodontycznych. Dodatkowym źródłem podrażnień mogą być substancje chemiczne. Spożywanie zbyt gorącego jedzenia może powodować oparzenia, a te łatwo się nadkażają.

Także niewłaściwa higiena jamy ustnej przyczynia się do rozwoju nowotworu. Nieleczona próchnica, niemycie zębów powodują namnażanie się bakterii w jamie ustnej.

Rak dziąseł – diagnostyka

Z każdą niepokojącą zmianą, guzkiem czy owrzodzeniem w jamie ustnej należy udać się do stomatologa. Lekarz oceni, czy choroba jest groźna. W razie podejrzeń o raka dziąseł wykona zdjęcie RTG jamy ustnej. Jeżeli zajdzie potrzeba pobrania wycinka ze zmienionego chorobowo miejsca, pacjent zostanie skierowany do chirurga szczękowego. Badanie histopatologiczne rozstrzyga, czy mamy do czynienia z nowotworem złośliwym.

Każdy pacjent onkologiczny ma również wykonywane RTG płuc, aby wykluczyć przerzuty. Pomocne będą również badania obrazowe – rezonans magnetyczny oraz tomografia komputerowa. Można za ich pomocą ocenić zaawansowanie raka, jego precyzyjną lokalizację oraz zakres naciekania komórek sąsiadujących.

Pacjenci onkologiczni są w Polsce leczeni w tak zwanej szybkiej ścieżce onkologicznej. Przy podejrzeniu złośliwego nowotworu, każdy lekarz może wydać pacjentowi specjalną kartę (karta DiLO) , która przyspiesza cały proces diagnostyczny, a także gwarantuje pacjentowi skorzystanie z tak zwanego pakietu onkologicznego.

Rak dziąsła – jakie są opcje leczenia?

Standardem leczenia raka dziąsła jest chirurgiczne wycięcie zmiany. Dąży się do całkowitej resekcji nowotworu wraz z wyrostkiem zębodołowym, a w przypadku przerzutów regionalnych – także węzłów chłonnych.  W cięższych przypadkach konieczne może być częściowe usunięcie żuchwy.

Jeżeli w czasie operacji nie uda się wyciąć raka w całości, pacjent poddawany jest radioterapii. Niestety z uwagi na lokalizację zmian, naświetlania wiążą się z dużym ryzykiem wystąpienia oparzeń i owrzodzeń.

Chemioterapii poddawani są pacjenci z najcięższym przebiegiem choroby, również w sytuacji wystąpienia przerzutów dalszych. Chemioterapia stosowana jest również jako część leczenia paliatywnego.

Rak dziąsła – jakie są rokowania? Czy można go wyleczyć?

Rokowania raka dziąsła są ściśle uzależnione od stopnia zaawansowania choroby. Wraz z jej postępem rak zaczyna bowiem naciekać okoliczne tkanki i w nie wrastać, daje przerzuty do węzłów chłonnych oraz do innych organów (mózgu, wątroby, płuc).

Nie wszystkich pacjentów udaje się uratować, nawet we wczesnym stadium choroby. Przy wcześnie wykrytym raku dziąsła 5-letnią przeżywalność odnotowuje się u 70% pacjentów. Rokowanie jest dużo gorsze przy zaawansowanym nowotworze (30%-40%).

Jedynym sposobem na uniknięcie zachorowania jest profilaktyka. O ile w przypadku innych nowotworów, jak na przykład rak piersi, świadomość wśród kobiet wagi wykonywania comiesięcznego samobadania piersi i regularnych wizyt u ginekologa jest już duża, o tyle mała liczba osób świadomie dba o stan swojej jamy ustnej. Pomijanie rutynowych badań stomatologicznych prowadzi do tego, że tracimy szansę na wczesne rozpoznanie raka przez lekarza. Sami również możemy zrobić bardzo dużo. Wprowadzenie zmian do swojego stylu życia zależy tylko od nas (nie stosowanie używek). Musimy też z należytą uwagą reagować na wszelkie pojawiające się w jamie ustnej zmiany. Znajomość objawów może nam uratować zdrowie, a nawet życie.

Fundacja Dobro Powraca dostarcza pacjentom wiedzy z zakresu profilaktyki nowotworów, których objawy bywają niespecyficzne. Obejmuje swoją opieką również chorych na raka dziąseł. Warto zapoznawać się z zasadami profilaktyki raka, a także poznać metody leczenia. Na stronie internetowej fundacji (www.dobropowraca.pl) znajduje się obszerna baza wiedzy, z każdy może skorzystać. Fundacja realizuje także program NiePrzewlekaj. Jego celem jest uwrażliwienie pacjentów na konieczność wykonywania badań profilaktycznych, dostarczenie informacji o schorzeniach cywilizacyjnych oraz przewlekłych. Edukacja prowadzona jest przez fundację również za pośrednictwem mediów społecznościowych. Organizacja stworzyła swój profil na Facebooku oraz Instagramie, aby dotrzeć do jak największej ilości osób i edukować w ważnych dla zdrowia tematach. Jeżeli wystąpi po stronie pacjenta taka konieczność, to fundacja pomaga swoim podopiecznym organizować wsparcie finansowe.