Nagłówek strony
Treść główna
Adenomioza jest podtypem endometriozy. Choroba objawia się tym, że błona śluzowa macicy, czyli tkanka endometrium, wszczepia się w głąb struktury mięśnia macicy (myometrium).
Nazywana jest również endometriozą ściany macicy. Te dwa schorzenia – endometrioza i adenomioza – mogą występować razem, ale można je zaobserwować także osobno. Typową cechą choroby jest przerwanie granicy między endometrium a myometrium.
Adenomioza i endometrioza to dwie różne choroby. Adenomioza jest pochodną endometriozy i może, ale nie musi z nią współwystępować. W przebiegu adenomiozy komórki endometrium, czyli komórki wyścielające wnętrze macicy, przedostają się w głąb mięśnia macicy, tworząc w nim różnego rodzaju patologiczne zmiany – guzy, blizny i przestrzenie płynowe. Innymi słowy, endometrium wrasta w mięsień macicy i uszkadza go. Adenomioza jest chorobą zależną od hormonów płciowych, determinowaną przez estrogeny, dlatego cierpią na nią głównie kobiety w wieku rozrodczym. Nastolatki rzadziej diagnozuje się pod kątem tej choroby. Kobiety po menopauzie powinny być wolne od nowych ognisk adenomiozy, które powinny naturalnie zanikać, ze względu na zaprzestanie produkcji hormonów przez jajniki. Jednak nie dzieje się tak i adenomioza w tej grupie kobiet także występuje. Bardzo często dzieje się tak w przypadkach przyjmowania leków hormonalnych m.in. wykorzystywanych w leczeniu raka piersi.
Młode kobiety bardzo często chorują na torbielowatą postać adenomiozy macicy, czyli specyficzną odmianę adenomiozy, w której zmiany endometrialne mają właśnie charakter torbieli. Mają one różne wymiary (od kilku milimetrów do nawet kilkunastu centymetrów) i są umiejscowione w różnych częściach macicy. Ich wnętrze jest wypełnione materiałem krwiotwórczym i makrofagami (komórkami układu odpornościowego).
Początkowo adenomioza rozwija się bezobjawowo. Pierwsze objawy jakie można dostrzec, są charakterystyczne dla nieprawidłowego kurczenia się macicy. Niewłaściwie zlokalizowana tkanka endometrium reaguje na cykl hormonalny zachodzący w organizmie kobiety. Zaczyna wzrastać w pierwszym etapie cyklu menstruacyjnego. Gdy nie dochodzi do zapłodnienia, jest przyczyną krwawień do mięśnia macicy. Powoduje to powstanie krwiaka rozpychającego włókna mięśniowe macicy. To powoduje typowe dla adenomiozy objawy, czyli przedłużające się, obfite krwawienia wraz z silnymi dolegliwościami bólowymi. W przebiegu adenomiozy często dochodzi do poronienia. Do najczęstszych objawów adenomioza należą:
Podobnie jak w przypadku endometriozy, diagnostyka adenomiozy jest w Polsce bardzo trudnym zagadnieniem. Od czasu wystąpienia pierwszych objawów do postawienia właściwego rozpoznania najczęściej upływa kilka – kilkanaście lat. Można chyba zaryzykować twierdzenie, że częściej jest niewykrywana niż jest wykrywana. W procesie diagnostycznym ważną rolę odgrywa prawidłowe zebranie wywiadu przez lekarza. Informacje o cyklu miesiączkowym, momencie wystąpienia pierwszej miesiączki i cykliczności krwawienia, są niezwykle istotne, aby móc postawić właściwą diagnozę. Bardzo ważnymi informacjami są te o obfitości krwawień, a także o skali występujących w ich trakcie dolegliwości bólowych. Dobrze zebrane informacje w trakcie wywiadu pozwolą właściwie ukierunkować dalszą diagnostykę. Podobnie badanie ginekologiczne powinno dostarczyć lekarzowi cennych informacji m.in. o kształcie macicy, jej konsystencji i ruchomości, bolesności, stosunku wielkości szyjki macicy do jej trzonu. Pozwali też na ocenę jajników i jajowodów, a także ocenę zajęcia przymacicz.
Uzupełnieniem wcześniejszych badań powinno być wykonanie USG. Badanie ultrasonograficzne służy przede wszystkim do oceny kształtu, echogeniczności mięśnia macicy oraz zmian charakterystycznych dla Adenomioza jest znacznie częściej wykrywana i dokładniej opisywana dzięki wykonywanym badaniom obrazowania w technice rezonansu magnetycznego.
W przypadkach podejrzenia adenomiozy warto też zbadać w czasie miesiączki stężenie markeru stanu zapalnego, czyli CRP. W procesie diagnostycznym może być także wykonana biopsja oraz postawienie ostatecznego rozpoznania na podstawie wyniku badania histopatologicznego.
Adenomioza jest chorobą przewlekłą, która może znacząco obniżać jakość życia kobiety i ograniczać jej płodność. Dlatego należy leczenie rozpocząć jak najwcześniej, a jego głównym celem powinno być złagodzenie bólu. Ostatecznie może zostać zaproponowane radykalne postępowanie chirurgiczne. Wcześniej jednak należy wypróbować skuteczność innych metod leczenia objawowego czyli farmakoterapii.
Najczęściej w pierwszym kroku stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, fizykoterapię, zabiegi rehabilitacyjne. Odpowiednio dobrana aktywność fizyczna jest również istotna. Jednak jeśli takie postępowanie okaże się nieskuteczne, najczęściej proponuje się antykoncepcję hormonalną. Jest bardzo szeroki wachlarz leków stosowanych w farmakoterapii adenomiozy z grupy selektywnych modulatorów receptora progesteronowego lub progestagenów. Alternatywą dla tabletek czy krążków dopochwowych są też wkładki domaciczne ze środkami hormonalnymi.
W przypadku braku oczekiwanej reakcji na leczenie pierwszego rzutu, proponowane są bardziej zaawansowane metody farmakoterapii np. z wykorzystaniem leków z grupy analogów GnRH, które skutkują wyłączeniem osi podwzógrze – przysadka mózgowa – jajnik lub selektywnych modulatorów receptora estrogenowego. W przypadku nasilonych dolegliwości można też rozważyć włączenie stosowanych w terapii zaburzeń psychicznych selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny.
Kolejnym etapem leczenia, w przypadku braku oczekiwanych efektów dotychczasowej farmakoterapii, jest leczenie diagnostyczno-operacyjne metodą histeroskopii. Badania i praktyka potwierdzają, że w określonych przypadkach wykonanie laparoskopii, uwolnienie zrostów, udrożnienie jajowodów i zastosowanie histeroskopii redukuje ból oraz zapobiega poronieniom. Metodą leczenia operacyjnego pierwszego wyboru zawsze powinny być techniki małoinwazyjne. Im więcej ognisk choroby zostanie usuniętych, tym większa korzyść z zabiegu, jednak należy pamiętać, że każde naruszenie ciągłości macicy może skutkować zaburzeniami płodności i zwiększać ryzyko pęknięcia macicy podczas ciąży i porodu. Ostatecznym krokiem jest histerektomia, czyli usunięcie macicy. Dotyczy to przede wszystkim tych przypadków, w których wyczerpane zostały wszystkie możliwości leczenia zachowawczego.
Gruczoły adenomiotyczne wytwarzają związki prozapalne, które dostają się do jamy macicy i jajowodów. Może to znacznie utrudniać transport plemników do komórki jajowej oraz cały proces zapłodnienia. Pojawiające się zmiany mogą zmniejszać zdolność macicy do stworzenia odpowiednich warunków dla zagnieżdżenia się i rozwoju zarodka. Choroba nie wyklucza zajścia w ciążę metodą naturalną, choć może to być w takiej sytuacji znacznie trudniejsze oraz częściej mogą występować poronienia.
Adenomioza jest jednym z klasycznych wskazań do leczenia niepłodności metodami wspomaganego rozrodu.
Adenomioza to choroba, która w rozwija się początkowo w sposób bezobjawowy. Kiedy zostaniemy zdiagnozowani, mogą pojawiać się pytania i wątpliwości. Dlatego warto śledzić działalność organizacji pacjenckich, które często dostarczają chorym wielu informacji i porad. Fundacja Dobro Powraca otacza opieką także chorych na adenomiozę. Na stronie internetowej fundacji można znaleźć wiele informacji o chorobie. A jeżeli pacjent napotka problemy finansowe w procesie leczenia, to organizacja pomaga mierzyć się z wydatkami. Pamiętajmy, że jest to choroba przewlekła, więc również wydatki związane z leczeniem i rehabilitacją będą przewlekłe.
Choroby autoimmunologiczne są wynikiem błędnego działania układu odpornościowego, który normalnie broni organizm przed infekcjami i innymi zagrożeniami. W przypadku chorób autoimmunologicznych, układ odpornościowy zaczyna mylić własne komórki i tkanki organizmu z obcymi czynnikami i atakuje je.
Przerost endometrium, czyli błony śluzowej macicy, często jest przyczyną zaburzeń cyklu miesięcznego i może powodować trudności z zajściem w ciążę. Przerost endometrium może też prowadzić do bardzo groźnego nowotworu (raka endometrium - inaczej raka trzonu macicy).
Rozwój medycyny oraz zmiany społeczno-ekonomiczne przebiegające w dużej części świata spowodowały, że w ciągu kilku ostatnich pokoleń więcej zgonów następuje z powodu chorób przewlekłych niż ostrych chorób zakaźnych.
