Astma sercowa (dychawica sercowa)- duszności, które wybudzają ze snu!

Astma sercowa spowodowana jest niewydolnością lewej komory serca, co prowadzi do zastoju krążenia krwi w krążeniu płucnym i żyłach płucnych. Jest to zatem stan wtórny do niewydolności lewej komory sercowej..

Potoczna nazwa choroby może być myląca. Dychawica sercowa nie jest bowiem rodzajem astmy (choroby dróg oddechowych), ani choroby o podłożu zapalanym. Jest związana z występowaniem płynu w płucach oraz niewydolnością serca. Używanie leków na astmę przy dychawicy sercowej nie pomoże też złagodzić objawów choroby (chociaż astma sercowa bywa błędnie diagnozowana jako astma oskrzelowa), a nawet może je pogorszyć. Termin „astma sercowa” po raz pierwszy użył w 1833 roku lekarz, James Hope. Chciał jednak poprzez tą nazwę opisać niedostateczne natlenienie krwi i uczucie braku oddechu towarzyszące dychawicy. Zatem astma dróg oddechowych i astma sercowa to dwie różne choroby, o innym podłożu.

Astma sercowa – objawy

Astma sercowa może powodować szereg niepokojących objawów. Jakie to symptomy?

1. Raptowne wybudzenia ze snu spowodowane ciężkim, nagłym epizodem duszności, który towarzyszy zarówno wdechowi, jak i wydechowi
2. Duszności samoistnie mijają po około poł godzinie, po zmianie pozycji z leżącej na siedzącą
3. Zimne poty
4. Sinica w przypadku wielu ataków podczas jednej nocy
5. Krew inne substancje występująca w plwocinie
6. Zmęczenie, zwłaszcza po niewielkim wysiłku
7. Świszczący oddech
8. Problemy z zaczerpnięciem oddechu
9. Suchy, uporczywy kaszel
10. Uczucie splątania, omdlewania
11. Ból w klatce piersiowej ustępujący po wyciszeniu się
12. Wrażenie ciężkości pod mostkiem
13. Bladość skóry
14. Zimne stopy i ręce, chłodne nogi
15. Duszności występujące po posiłku
16. Ogólny spadek wydolności wysiłkowej
17. Duszności występujące w sytuacji stresowej
18. Wrażenie zachłyśnięcia się podczas ataku duszności
19. Brak apetytu
20. Nudności
21. Przyrost masy ciała wraz z zatrzymaniem wody w organizmie
22. Obrzęk w obrębie kończyn dolnych
23. Nieregularne, przyspieszone bicie serca

Zaobserwowanie u siebie niepokojących objawów jest wskazaniem do pilnej wizyty lekarskiej.

Astma sercowa – diagnostyka

W procesie diagnostycznym dychawicy sercowej niezbędna jest konsultacja kardiologiczna. Już podczas osłuchiwania pacjenta, lekarz słyszy rzężenia, szmery, furczenia  i świsty nad płucami. W razie potrzeby kardiolog może skierować chorego na spirometrię.

Inne badania wykonywane przy rozpoznawaniu choroby obejmują:

1. EKG spoczynkowe- mierzy impulsy elektryczne podczas bicia serca
2. Testy wysiłkowe na bieżni wraz z zapisem EKG- badają czynności oddechowe
3. Echokardiogram – analiza ultrasonograficzna sprawdzająca, z jaką prędkością serce pompuje krew
4. Rezonans magnetyczny serca (MRI) pozwala na bardzo dokładne obrazowanie przepływu krwi, pracy serca, zmian w osierdziu czy prawidłowości zamykania się zastawek mięśnia sercowego
5. CT (angiografia tomografii komputerowej) – mapowanie struktury serca za pomocą obrazów 3D
6. RTG klatki piersiowej – w celu wykluczenia innych przyczyn niż astma sercowa

Bardzo duże znaczenie diagnostyczne ma rozróżnienie astmy sercowej z astmą oskrzelową. Błędne zakwalifikowanie objawów pacjenta jako astma oskrzelowa może bowiem prowadzić do wdrożenia niewłaściwego leczenia. Naraża to chorego na „maskowanie” się astmy sercowej wskutek przyjmowania leków na astmę oskrzelową. Jeżeli pacjent będzie długo zażywał preparaty rozszerzające oskrzela, to może to doprowadzić u niego do zwiększenia ryzyka sercowo- naczyniowego.

Jak się różnicuje astmę sercową z astmą oskrzelową? Astma sercowa występuje u starszej populacji osób, niż astma oskrzelowa, na którą mogą chorować nawet dzieci. Statystycznie, astma sercowa pojawia się najczęściej u pacjentów powyżej 65 roku zycia. Natomiast w astmie oskrzelowej szczyt zachorowań obserwuje się u dzieci.

Świszczący oddech jest bardzo charakterystyczny dla astmy sercowej. Podobnie jak zastój płynu w płucach stwierdzany podczas badań.

Ocena tonów płucnych w badaniu stetoskopem pozwala uchwycić symptomy swoiste dla astmy sercowej. Lekarz może usłyszeć trzaski, kiedy powietrze próbuje się przedostać przez wypełnione płynem drogi oddechowe. Pojawia się również tak zwany „dźwięk trzeciego serca”. Jest to zjawisko, kiedy dwóm fizjologicznym uderzeniom serca towarzyszy uchwytny wibrujący dźwięk.

Astma sercowa– leczenie

Astmy sercowej nie leczy się w odosobnieniu. Aby skutecznie z nią walczyć, należy opanować i ustabilizować chorobę podstawową, która doprowadziła do niewydolności serca. Najczęściej u pacjenta występuje:

• zapalenie mięśnia sercowego,
• wady serca,
• choroba wieńcowa,
• nadciśnienie tętnicze,
• arytmia
• cukrzyca
• przebyty zawał serca
• problemy z zastawką serca
• otyłość
• zaburzenia rytmu serca

W terapii niewydolności mięśnia sercowego zastosowanie ma szereg leków. Mają one na celu poprawę pojemności serca oraz obniżenie ciśnienia krwi. Działanie tych leków może zredukować także natężenie astmy sercowej, ponieważ choroba podstawowa jest stabilizowana.

Jakie leki stosuje się przy niewydolności serca? Najczęściej są to beta-blokery, leki na nadciśnienie, digoksyna, azotany, diuretyki.

Po ustabilizowaniu choroby podstawowej, astma sercowa może być leczona w sposób przewlekły albo w momencie wystąpienia zaostrzeń. Wszystko zależy od oceny stanu zdrowia pacjenta i pozostaje w gestii lekarza kardiologa. Astma sercowa może być leczona jako przy użyciu:

• leków moczopędnych
• beta-blokerów
• inhibitorów konwertazy angiotensyny

Dodatkowo pacjent powinien wprowadzić zmiany w stylu zycia. Przede wszystkim należy ograniczyć spożycie sodu do maksymalnie  3g na dobę. Ma to na celu redukcję procesu zatrzymywania się wody w organizmie. Głównym źródłem sodu w naszej diecie jest oczywiście sól. Sód znajduje się również w wędzonym mięsie, konserwach, serze czy solonych orzeszkach. Polacy solą jedzenie na swoim talerzu na potęgę! Spożywamy dziennie dwa razy więcej sodu niż wynoszą zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia. U zdrowego człowieka nie powinno ty być więcej niż 5 gramów na dobę (spożycie łączne- soli i tak zwanej soli ukrytej, znajdującej w przeróżnych dodatkach do żywności). To jedna płaska łyżeczka do herbaty. Przy astmie sercowej ta łyżeczka kurczy się prawie o połowę. Najlepiej, aby solniczka nie była w ogóle dostępna na stole podczas spożywania posiłków. Mniejsza jest wówczas pokusa, aby je dodatkowo dosalać. Dobrym sposobem jest używanie zamiast soli ziół i przypraw przy gotowaniu posiłków. Organizm jest się w stanie dość szybko odzwyczaić od nadmiernie słonego smaku. Po stronie pacjenta muszą być jednak podejmowane konsekwentne i świadome działania.

Bezwzględnie należy zaprzestać palenia papierosów oraz nadużywania alkoholu.

Osoby otyłe powinny zadbać o prawidłową masę ciała, co przynosi wiele korzyści, w tym także przyczynia się do zmniejszenia zatrzymywania wody w organizmie.

Pacjent musi tez zadbać o regularną aktywność fizyczną.

Co robić w przypadku wystąpienia ataku duszności?

Napad duszności w przebiegu astmy sercowej może być bardzo gwałtowny i o dużym natężeniu. Chory nierzadko wpada w panikę i jest zdezorientowany. Dodatkowo ataki najczęściej zdarzają się w nocy. Wybudzony ze snu chory może być zestresowany i zagubiony. Rada „weź głęboki oddech i nie panikuj”  nie znajduje w takiej sytuacji zastosowania, ponieważ pacjent nie może swobodnie oddychać!

Warto skorzystać w momencie ataku duszności z następujących wskazówek:

1. Nie próbuj się kulić, kłaść na boku, etc., ale usiądź na brzegu łóżka
2. Spuść nogi swobodnie wzdłuż krawędzi łóżka
3. W miarę możliwości wyprostuj się
4. Nie wstawaj, nie próbuj chodzić
5. Jeżeli jesteś z inną osobą – niech otworzy ona okno i zapewni dopływ świeżego powietrza do pomieszczenia
6. Przez około 30 minut uważnie się obserwuj i czekaj na ustąpienie objawów
7. Jeżeli objawy nasilają się – wezwij pogotowie
8. Jeżeli zaczniesz odksztuszać krew albo wydzielinę w innym kolorze – wezwij pogotowie
9. Jeżeli zaobserwujesz u siebie sinicę (fioletowy albo niebieski odcień na skórze) – wezwij pogotowie