Miażdżyca mózgu – co to za choroba?

Statystyki są porażające – udar mózgu jest 3-cią przyczyną śmierci i główną przyczyną trwałej niepełnosprawności. Co roku udar mózgu zabija około 30 000 Polek i Polaków.

Miażdżyca mózgu – jak dochodzi do zachorowania?

Miażdżyca mózgu powoduje zmiany w naczyniach krwionośnych oraz tętnicach, które przestają prawidłowo funkcjonować. W ścianach tętnic powstają blaszki miażdżycowe, które mogą powodować zwężanie się tętnic, co doprowadza do zmniejszenia się przepływu krwi. Znaczne zmniejszenie światła naczynia powoduje niedotlenienie mózgu, czego konsekwencją jest udar niedokrwienny.

Miażdżyca mózgu bardzo często wiąże się z zaburzoną gospodarką tłuszczową w organizmie (z tzw. profilem lipidowym). Wysoki poziom cholesterolu powoduje odkładanie się złogów w naczyniach i tętnicach. Za przyczynę zaburzeń metabolicznych uważa się predyspozycje genetyczne. Nie jest to jedyny powód zachorowań. Istotne są też wiek i płeć chorego oraz przede wszystkim prowadzony przez niego tryb życia (zła dieta, palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej, stres).

Miażdżyca mózgu – kogo może dotyczyć choroba?

W Polsce z miażdżycą zmaga się kilka milionów osób. Więc jest to problem powszechny, dotyczący każdego z nas. Prawie każdy ma w swoim najbliższym otoczeniu osobę, która zmaga lub będzie zmagać się z miażdżycą. Najbardziej narażeni są ludzie starsi, u których zmiany w naczyniach i tętnicach powodują także inne choroby współistniejące. Przyjętym kryterium w ocenie predyspozycji do zachorowania na miażdżycę naczyń mózgowych jest wiek. Miażdżyca mózgu dużo częściej dotyka osób powyżej 60 roku życia niż młodszych. Choroba ta nie jest dziedziczna, ale osoby mające jej przypadki w rodzinie muszą liczyć się z tym, że są w grupie ryzyka. Jednak miażdżyca mózgu nie jest wyłącznie problemem osób starszych. Zmiany w sposobie życia, zmiany żywieniowe, epidemia otyłości powodują, że dotyczy ona coraz większej grupy osób młodych. Należy także brać pod uwagę, że zmianom miażdżycowym w mózgu często towarzyszą inne typy tej choroby – miażdżyca kończyn dolnych, jelit, aorty, z których każda może prowadzić do ograniczenia sprawności lub nawet śmierci. Najczęstszymi czynnikami, które powodują zwiększanie się z ryzyka zachorowania to:

• nadwaga lub otyłość,
• brak aktywności fizycznej,
• zbyt wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów,
• cukrzyca,
• predyspozycje genetyczne związane z przypadkami miażdżycy w rodzinie,
• niewłaściwa dieta,
• palenie tytoniu,
• nadużywanie alkoholu,
• nadciśnienie tętnicze.

Przyczyną zachorowania na miażdżycę mogą być również zmiany hormonalne np. niedobór estrogenów u kobiet.

Miażdżyca mózgu – objawy

Miażdżyca mózgu objawia się na wiele sposobów, jednak najbardziej charakterystycznym objawem jest ból głowy, który staje. Jest on powodowany postępującym niedotlenienie mózgu. Miażdżyca mózgu objawia się także:

• mikroudarami – to niedokrwienia mózgu, które przemijają,
• udarami niedokrwiennymi – które powodują długotrwałe upośledzenia np. mowy, widzenia,
• parestezjami – czyli niewłaściwym odczuwaniem bodźców w wyniku uszkodzenia nerwów obwodowych. Mogą objawiają się pieczeniem, kłuciem, mrowieniem, paleniem skóry,
• chwiejnością przy chodzeniu,
• osłabieniem czucia i siły w kończynach.

Miażdżyca mózgu może także prowadzić do zespołu otępiennego. W takich przypadkach charakterystyczne jest to, że następują kłopoty z pamięcią, koncentracją. Mogą pojawiać się zaburzenia emocjonalne, nudności, zaburzenia równowagi.

Miażdżyca mózgu – diagnostyka i leczenie

Miażdżyca mózgu jest diagnozowana najczęściej w badaniach obrazowych oraz badaniach krwi. Najczęściej wykorzystuje się badanie dopplerowskie USG tętnic szyjnych, które pozwala sprawdzić czy doszło do zmian w naczyniach oraz oszacować charakter tych zmian i ich lokalizację. Coraz częściej wykorzystuje się także badania angiograficzne – tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny tętnic szyjnych. Niezbędne jest także przeprowadzenie podstawowych badań krwi, w tym lipidogramu. Leczenie miażdżycy będzie uzależnione od wyników wszystkich tych badań.

Miażdżyca mózgu leczona jest farmakologicznie. Leki wykorzystywane w terapii to przede wszystkim statyny na obniżenie cholesterolu oraz kwas acetylosalicylowy przeciwko zakrzepom. Ponieważ miażdżyca jest chorobą przewlekłą, leki będzie trzeba przyjmować do końca życia. W przypadkach zaawansowania choroby, gdy pojawia się zagrożenie udarem i jego powikłaniami, stosuje się zabiegi chirurgiczne, polegające na wstawianiu stentu do tętnicy.

Obecnie często podkreśla się, że leczenie miażdżycy naczyń mózgowych należy rozpoczynać jak najwcześniej, zanim choroba rozwinie się do stanu zagrażającemu zdrowiu i życiu. Wczesne leczenie polega przede wszystkim na unikaniu czynników przyśpieszających rozwój choroby, czyli przede wszystkim na stosowaniu zdrowej diety, przyjmowaniu leków o działaniu przeciwzakrzepowym np. kwasu acetylosalicylowego, stosowaniu leków, które obniżają zbyt wysoki poziom cholesterolu, a także redukcji nadwagi. Ogromnie ważna jest też aktywność fizyczna, która musi być dopasowana do stanu zdrowia oraz wieku. W wielu przypadkach wcześnie wdrożone leczenie pozwala uniknąć skutków miażdżycy mózgu, czyli m.in. udaru niedokrwiennego oraz pomaga opóźnić wystąpienie związanego z miażdżycą otępienia, które widoczne jest przede wszystkim u osób starszych.

Zapobieganie miażdżycy naczyń mózgowych

Miażdżycy mózgu można skutecznie zapobiegać. Kluczem jest stosowanie zdrowej diety i prowadzenie aktywnego trybu życia. Konieczne  jest w tym przypadku, aby całkowicie zrezygnować z palenia papierosów oraz spożywania produktów bogatych w tłuszcze zwierzęce. Specjaliści podkreślają, ze dieta w miażdżycy powinna zawierać kwasy omega 3  – znajdziemy je w rybach i owocach morza. Musi zawierać witaminy, minerały i błonnik. Należy ograniczyć spożycie produktów o dużej zawartości tłuszczów zwierzęcych i cholesterolu. W posiłkach trzeba uwzględnić duży udział warzyw – należy podkreślić, że szczególnie potrzebne są pomidory, szpinak i czosnek. Z owoców  należy pamiętać o awokado i zielonych jabłkach. Specjaliści zalecają szczególnie kuchnię śródziemnomorską lub roślinną.

Dieta przy miażdżycy mózgu musi uwzględniać następujące reguły:

• zwiększenie spożycia warzyw i owoców,
• ograniczenie lub rezygnacja z mięsa oraz jego przetworów, zwłaszcza mięsa czerwonego,
• zwiększenie spożycia roślinnego źródła białka, tj. nasion roślin strączkowych i ich przetworów (np. soja, ciecierzyca),
• częste spożywanie orzechów (zwłaszcza włoskich, laskowych, migdałów),
• zwiększenie spożycia ryb i olejów rybich dostarczających wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3
• unikanie nadmiaru cukru – np. desery oraz słodkie napoje,
• nieprzekraczanie spożycia 5 g soli kuchennej dziennie (1 płaska łyżeczka) – poprzez zaprzestanie dosalania gotowych potraw, unikanie przetworów konserwowych, jak również zwracanie uwagi na skład wybranych produktów przetworzonych takich jak sery, wędlina czy pieczywo.

Dowiedz się więcej!

Miażdżyca mózgu to choroba, która w rozwija się początkowo w sposób bezobjawowy. Dlatego tak ważnym elementem walki z miażdżycą jest profilaktyka. Zdrowy styl życia, odpowiednia dieta i aktywność fizyczna mogą nas uchronić przed miażdżycą mózgu. Kiedy jednak zostaniemy zdiagnozowani, mogą pojawiać się pytania i wątpliwości. Dlatego warto śledzić działalność organizacji pacjenckich, które często dostarczają chorym wielu informacji i porad. Fundacja Dobro Powraca otacza opieką także chorych na miażdżycę. Na stronie internetowej fundacji można znaleźć wiele informacji o chorobie. A jeżeli pacjent napotka problemy finansowe w procesie leczenia, to organizacja pomaga mierzyć się z wydatkami. Pamiętajmy, że jest to choroba przewlekła, więc również wydatki związane z leczeniem i rehabilitacją będą przewlekłe.