Nagłówek strony
Treść główna
Miażdżyca tętnic jest przewlekłą chorobą cywilizacyjną i stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zachorowań i zgonów na świecie. Głównymi objawami klinicznymi miażdżycy są choroba wieńcowa serca, choroba naczyń mózgowych i choroba naczyń obwodowych.
Miażdżyca powoduje niedokrwienie – organów, mięśni, tkanek. Dzieje się to przez zwężenia lub zamknięcia tętnic doprowadzających krew, a przez to w niedostatecznym stopniu zaopatrza w tlen. Skutkiem czego może dochodzić do zawału serca, udaru mózgu czy martwicy kończyn.
Miażdżyca tętnic jest opisywana jako nieregularne zgęstnienie błony wewnętrznej tętnic. Wewnątrz tętnicy powstają miażdżycowe zgęstnienia, składające się z tłuszczu, włókien kolagenowych i makrofagów.
Początkowy etap gromadzenia i odkładania płytek miażdżycowych w tkance naczyń tętniczych może mieć miejsce już dzieciństwie. Przyczynia się do tego współczesny tryb życia wraz z coraz powszechniejszą otyłością i brakiem aktywności fizycznej. W wewnętrznej błonie tętnic zbierają się lipoproteiny i powodują gromadzenie się materiału, coraz bardziej zwężając tętnicę. Gdy płytka się oderwie może całkowicie zatamować naczynie krwionośne, powodując zawał serca lub udar – w zależności od lokalizacji.
Miażdżyca tętnic od lat wywołuje wśród badaczy dyskusję o tym co jest najważniejszym czynnikiem ryzyka dla jej powstawania? Czy jest to dieta, palenie tytoniu, otyłość, cukrzyca typu 2 czy może czynniki genetyczne? Nie rozstrzygając, bezpiecznie jest przyjąć, że wszystkie wymienione są bardzo istotne.
Dieta – na pewno jest jednym z najważniejszych czynników powodujących miażdżycę tętnic. Nadmierne spożycie m.in. nasyconych kwasów tłuszczowych, obecnych zwłaszcza w wysoko przetworzonej żywności, np. typu fast-food, instant, w słodyczach i słonych przekąskach. Dodatkowo należy wspomnieć o nadmiarze przyjmowanych kalorii ogółem, który prowadzi do pojawienia się otyłości. Odpowiednio skomponowana dieta, skierowana na unikanie poszczególnych grup produktów, wspierająca zachowanie prawidłowej masy ciała, będzie profilaktyką rozwoju miażdżycy, a w sytuacji jej zdiagnozowania – ułatwi nad nią kontrolę. Najważniejsze zasady takiego żywienia to;
Palenie tytoniu w istotny sposób zwiększa zachorowalność i śmiertelność z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Bardzo ważna jest liczbą wypalanych dziennie papierosów oraz od jak długiego czasu pali się papierosy. Wykazano, że bierne palenie także zwiększa ryzyko zachorowań na miażdżycę tętnic. Nikotyna i tlenek węgla wdychany z dymem tytoniowym powodują kurcz naczyń oraz zwiększenie krzepliwości krwi. Rzucenie palenia powoduje duże obniżenie ryzyka zgonu z przyczyn chorób naczyniowych, niezależnie od czasu palenia i liczby wypalanych papierosów.
Otyłość, jak wykazano w wielu badaniach, jest powiązana ze śmiertelnością z przyczyn sercowo-naczyniowych. Otyłość, zwłaszcza brzuszna, wywiera niekorzystny wpływ na inne czynniki ryzyka, takie jak: nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemię tolerancję glukozy i insulinooporność. Wykazano także, że otyłość wiąże się z przerostem lewej komory, a redukcja masy ciała może zmniejszyć masę lewej komory. Znaczenie redukcji masy ciała jest podkreślane w zaleceniach jako podstawowego elementu profilaktyki miażdżycy tętnic.
Cukrzyca – miażdżyca tętnic może być powodowana zarówno przez cukrzycę typu 1, jak i cukrzycę typu 2. Oba typy wyraźnie zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Częstość występowania cukrzycy rośnie wraz z wiekiem i jest większa u kobiet niż u mężczyzn w podobnym wieku. W porównaniu z mężczyznami u kobiet z cukrzycą występuje o 50% większe ryzyko miażdżycy tętnic mogącej doprowadzić do zgonu. Ważny wpływ ryzyka sercowo-naczyniowego związanego z cukrzycą można częściowo wyjaśnić niekorzystnym oddziaływaniem cukrzycy na inne czynniki ryzyka, takie jak nadciśnienie czy dyslipidemia.
Miażdżyca tętnic może rozwijać się bardzo wcześnie, już nawet w dzieciństwie i początkowo przebiega bezobjawowo. Pierwsze objawy będą zauważalne dopiero, gdy dotknięta miażdżycą tętnica jest już zwężona w około 50%, co najczęściej ma miejsce mniej więcej w pięćdziesiątym roku życia. Najczęstszymi objawami miażdżycy są bóle w klatce piersiowej. Są to tzw. bóle wieńcowe i są objawem niedokrwiennej serca. Początkowo pojawiają się po wysiłku, a wraz z postępem choroby – także w spoczynku. Wynikają one ze zwężenia tętnicy prowadzącej do serca, Miażdżyca tętnic bardzo często objawia się także dusznością, zmęczeniem, bólem pleców. Ta różnorodność objawów wynika z tego, że zwężenia mogą pojawiać się w każdej tętnicy i od tego gdzie się zwężenie pojawi zależą objawy. Kolejny częsty przykład to tzw. chromanie przestankowe. Jest to bardzo silny ból łydki, występujący w trakcie marszu. Znika po chwili odpoczynku. Tak objawia się miażdżyca tętnic kończyn dolnych, Miażdżyca tętnic prowadzących do mózgu powoduje dezorientację, zawroty głowy, częściowy niedowład. Kolejnymi częstymi objawami mogą być zaburzenia erekcji, zdrętwiałe, bolesne i zimne ręce oraz stopy.
Miażdżyca tętnic jest chorobą przewlekłą, której skutków nie można odwrócić. Można leczyć przyczyny leżące u podstaw tej choroby oraz zmienić styl życia. To pomoże spowolnić proces miażdżycowy i zapobiec jego powikłaniom. Zmieniony styl życia musi obejmować zdrową dietę, kontrolę wagi, aktywność fizyczną, ograniczenie bądź rezygnację z alkoholu oraz rzucenie palenia. Bardzo istotne jest leczenie chorób związanych z miażdżycą, takich jak nadciśnienie, wysoki poziom cholesterolu i cukrzyca.
W wielu przypadkach może być konieczne zastosowanie leków. Najbardziej skuteczną grupą leków są statyny, takie jak atorwastatyna, simwastatyna i rosuwastatyna. Następnie stosuje się także leki przeciwpłytkowe i antykoagulanty, które zapobiegają krzepnięciu krwi i zatykaniu się tętnic lub leki z grupy beta-adrenolityków (beta-blokerów) lub blokerów kanałów wapniowych, które mają obniżać ciśnienie krwi.
W cięższych przypadkach miażdżycy tętnic, może być konieczne zastosowanie metod chirurgicznych. Najczęstsze operacje i zabiegi w leczeniu miażdżycy tętnic to tzw. by passy. Podczas takiej operacji z naczynia pochodzącego z wybranego miejsca w ciele tworzy się „obwodnicę” (pomost – by pass), aby przekierować krew wokół zablokowanej albo zwężonej tętnicy. Z kolei angioplastyka to rozszerzenie tętnicy przy pomocy balonu umieszczonego na cienkiej rurce – cewniku. Jednocześnie do tętnicy są wszczepiane stenty mające zapobiec powtórnemu ograniczaniu przepływu krwi. Można także chirurgicznie usunąć blaszki miażdżycowe – to tzw. endarterektomia, która jest metodą leczenia tętnicy szyjnej. Operacja, podczas której rozpuszczane są skrzepy przy pomocy leku podanego bezpośrednio do miejsca w tętnicy objętego chorobą – to tzw. zabieg trombolityczny.
Miażdżyca tętnic to choroba, która w rozwija się początkowo w sposób bezobjawowy. Dlatego tak ważnym elementem walki z miażdżycą jest profilaktyka. Zdrowy styl życia, odpowiednia dieta i aktywność fizyczna mogą nas uchronić przed miażdżycą. Kiedy jednak zostaniemy zdiagnozowani, mogą pojawiać się pytania i wątpliwości. Dlatego warto śledzić działalność organizacji pacjenckich, które często dostarczają chorym wielu informacji i porad. Fundacja Dobro Powraca otacza opieką także chorych na miażdżycę. Na stronie internetowej fundacji można znaleźć wiele informacji o chorobie. A jeżeli pacjent napotka problemy finansowe w procesie leczenia, to organizacja pomaga mierzyć się z wydatkami. Pamiętajmy, że jest to choroba przewlekła, więc również wydatki związane z leczeniem i rehabilitacją będą przewlekłe.
Miażdżyca mózgu to inaczej miażdżyca naczyń mózgowych. Jest to poważna i postępująca choroba, która może doprowadzić do udaru mózgu. Najpoważniejszym następstwem udaru może być trwałe kalectwo lub śmierć.
Obecnie ludzie żyją nie tylko dłużej, ale i znacznie wygodniej. Postęp cywilizacyjny doprowadził do znacznego polepszenia się m.in. warunków pracy, odżywiania, komunikacji, opieki zdrowotnej i odpoczynku
Otyłość jest chorobą przewlekłą. Jest także głównym czynnikiem ryzyka wielu innych chorób przewlekłych, w tym chorób układu krążenia, które są głównymi przyczynami zgonów na całym świecie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że 1,9 miliarda osób cierpi z powodu nadwagi, a 650 milionów osób jest otyłych. Nadwaga i otyłość są przyczyną śmierci 4 milionów ludzi na świecie każdego roku.
