Nagłówek strony
Treść główna
Pani Anna (lat 42) opowiada: „Ból brzucha towarzyszył mi od kiedy pamiętam. Wszystko zaczęło się tuż po pierwszej miesiączce. Boli, bo ma boleć, bo taka moja uroda usłyszałam po raz pierwszy od lekarza jako 15-letnie jeszcze dziewczyna.
Skarżyłam się wówczas na bolesne i obfite miesiączki, Moja mama mówiła mi, że u nas to rodzinne i trzeba się nauczyć z tym żyć. Wkrótce potem wykryto na moim jajniku dużą torbiel i przeszłam zabieg jej usunięcia. Dziś wiem, że najprawdopodobniej była to torbiel czekoladowa, bardzo charakterystyczna w endometriozie.
Jednak na swoja diagnozę przyszło mi czekać jeszcze 25 lat. W tym okresie odwiedziłam niepoliczalną liczbę ginekologów, urologów, gastrologów, nefrologów, internistów, fizjoterapeutów, a nawet ortopedę. Ból zaczął mi towarzyszyć już niezależnie od miesiączki. Bolał cały brzuch, w pewnym momencie nie byłam już wstanie wskazać, gdzie dokładnie. Nie pomagały żadne leki przeciwbólowe. Każda próba odstawienia leków hormonalnych, które dostałam po operacji usunięcia torbieli na jajniku, kończyła się chodzeniem po ścianach z bólu. Niezliczoną ilość razy miałam wykonywane badania krwi, USG ginekologiczne, a nawet gastroskopię, tomografię brzucha i dwie kolanoskopie. Za każdym razem słyszałam to samo, że nic mi nie jest, w badaniach nie wykryto żadnych nieprawidłowości. Myślałam w pewnym momencie, że wariuję i jestem hipochondryczką. Zaczęłam przeszukiwać Internet w poszukiwaniu rozwiązania swoich dolegliwości i trafiłam na informacje, co to jest endometrioza. I okazało się, że wszystko się zgadza! Znalazłam klinikę specjalizującą się w leczeniu endometriozy i już podczas pierwszej wizyty ginekolog pokazał mi na USG ogniska w moim brzuchu. Zdecydowałam się na operację. Pozostaje dla mnie niepojęte, jak to jest, że przez 25 lat nikt nie wpadł na pomysł, że cierpię na endometriozę”.
Enodmetrioza (gruczolistość macicy) to choroba polegająca na rozroście błony śluzowej macicy (endometrium) poza jej jamą. Podczas cyklu miesiączkowego endometrium rozrasta się, aby przyjąć potencjalny zarodek, zaś podczas miesiączki złuszcza i wraz z krwią jest usuwane z organizmu. Natomiast w przebiegu endometriozy krew miesiączkowa z komórkami endometrium przedostaje się do jajowodów, a stamtąd do jamy brzusznej. Tam dociera zaś do jajników, otrzewnej, pęcherza moczowego, jelit i wszczepia się w te narządy. Komórki endometrium wywołują krwawienie, które przeradza się stan zapalny. Powstają zrosty i zgrubienia. Jak można sobie wyobrazić, co to jest endometrioza? Trzeba pomyśleć o błonie śluzowej macicy „porozrzucanej” po innych narządach, przyklejającej się do nich.
Komórki endometrialne mogą wędrować po całym ciele i zająć narządy znacznie oddalone od miednicy. Endometriozę odnajdowano w płucach, mózgu, gałce ocznej, na przeponie
Objawem endometriozy jest ból podczas miesiączki, ale również w innych okresach cyklu miesiączkowego. Miesiączki są obfite, stosunki seksualne bolesne, nawet oddawanie moczu może wiązać się z nieprzyjemnymi dolegliwościami. Objawy bólowe potrafią całkowicie zdezorganizować życie pacjentki.
Nie jest znana przyczyny powstawania endometriozy. Pod uwagę bierze się czynniki genetyczne, hormonalne oraz immunologiczne- związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego.
Bardzo zróżnicowane spectrum objawów sprawia, że lekarze mają duże trudności w zdiagnozowaniu endometriozy. Zgłaszane przez pacjentki objawy bywają bagatelizowane albo przypisywane innym schorzeniom.
Na całym świecie żyje około 300 milionów kobiet, które mogą cierpieć z powodu endometriozy. Szacuje się, że w Polsce 1 na 10 kobiet jest chora.
U około 25% chorych kobiet endometrioza może przebiegać bezobjawowo (co nie znaczy, że nie powoduje w organizmie szkód). Jednak zdecydowana większość pacjentek doświadcza negatywnych oznak endometriozy w różnym nasileniu, zależnym od ilości i wielkości zmian oraz ich lokalizacji .
Do objawów tej choroby zalicza się:
Pani Anna mówi; „Jeżeli miałabym w jednym słowie opisać, co to jest endometrioza, odpowiedziałabym, że to ból. W moim przypadku, po wielu latach nieświadomego chorowania, ból się na tyle uogólnił, że już nie byłam w stanie powiedzieć, co dokładnie mi dolega. Ból pojawiał się już niezależnie od miesiączki czy jajeczkowania. Bolał mnie cały brzuch, plecy. Czułam, że promieniuje na nogi, pod żebra. Dosłownie wszędzie. I tak miałam szczęście, bo najgorsze stany pojawiały się i mijały, pozostawiając po sobie ból o mniejszym natężeniu. Natomiast przez prawie cały czas czułam, że on tam jest, gdzieś w miednicy. Znam natomiast przypadki dziewczyn, które zupełnie nie były w stanie funkcjonować i dosłownie ataki bólu przewracały je na podłogę. Te dziewczyny musiały nawet wzywać pogotowie.”
Podstawowym narzędziem w diagnostyce ednometriozy jest wywiad lekarski. Przeprowadzić go powinien lekarz ginekolog. Jeżeli pacjentka zgłasza objawy bólowe, nieregularne lub obfite miesiączki , to jest to sygnał alarmowy, że organizm nie funkcjonuje prawidłowo. Podczas badania ginekologicznego pacjentka może też odczuwać fizyczny dyskomfort.
USG ginekologiczne jest w stanie wykryć ogniska endometriozy. Musi je jednak przeprowadzać doświadczony lekarz. Praktyka pokazuje, że lekarze mający małą styczność z endometrioza, często ją przeoczają podczas badania. W efekcie kobieta pozostaje nadal bez diagnozy, a choroba ciągle rozwija się w jej organizmie.
Jeżeli wynik USG budzi u eksperta wątpliwości, bądź lekarz nie wykrywa podczas badania ognisk endometrialnych a pacjentka zgłasza objawy charakterystyczne dla tej choroby, może zostać zlecone przeprowadzenie rezonansu magnetycznego miednicy. To badanie przeprowadzane jest w specjalnym protokole dla endometriozy z zakontrastowaniem pochwy i odbytnicy dla lepszego uwidocznienia potencjalnych ognisk chorobowych.
Nie istnieje żaden test przeprowadzany z krwi, który byłby w stanie zdiagnozować endometriozę. Czasami oznacza się stężenie C-125- markeru nowotworu jajnika. Bywa ono podwyższone również w przypadku kobiet chorujących na endometriozę. Nie jest to jednak na tyle niezawodny wskaźnik, aby jego wynik był rozstrzygający w procesie diagnostycznym.
Niestety wykrycie endometriozy nie jest łatwe, wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia w intepretowaniu obrazu USG czy rezonansu magnetycznego. Dlatego często zdarza się, że kobiety latami poszukują wyjaśnienia swojego problemu, mimo pozostawania pod stałą opieką ginekologiczną. Pani Anna radzi: „Jeżeli masz bolesne miesiączki albo odczuwasz ból całego brzucha, a lekarz mówi, że taka twoja uroda – zmień lekarza. Nie powinno być tak, że wszelkie dolegliwości bólowe są przypisywane miesiączce. Tak, to prawda – podczas miesiączki czasami boli. Ale jeżeli ból jest obezwładniający, wpływający na Twoje normalne funkcjonowanie – to nie jest to ból miesiączkowy i trzeba szukać przyczyny gdzie indziej. Łatwiej powiedzieć, niż zrobić. Ja przez 25 lat odwiedziłam dziesiątki lekarzy ginekologów, zarówno w państwowej służbie zdrowia, jak i prywatnie. Wydałam tysiące złotych na badania i wizyty. U lekarzy ginekologów ciągle słyszałam to samo, dostawałam coraz to nowe leki przeciwbólowe i radę, aby jakoś przetrwać okresy bólu. Tułałam się bez rezultatu po innych lekarzach. Trafiłam nawet do ortopedy, żeby sprawdzić czy ból nie pochodzi od kręgosłupa. I dopiero kiedy udałam się do ginekologa specjalizującego się w endometriozie, pojawiło się światełko w tunelu. Co ciekawe, ten lekarz od razu podejrzewał endometriozę i zobaczył ją w badaniu USG. To znaczy, że przez cały czas nosiłam rozwiązanie w torebce !– bo przecież dostawałam od innych ginekologów zdjęcia z wcześniejszych badań USG. Szkoda, że musiałam się zdiagnozować sama, a lekarz potwierdził moje podejrzenia. Co to jest endometrioza? To podstępna żmija, która dręczyła mnie przez 25 lat:”.
Ponieważ nie znane są przyczyny endometriozy, jej 100% leczenie nie jest możliwe. Nawet po chirurgicznym wycięciu ognisk, choroba może powrócić.
W leczeniu farmakologicznym dąży się do ustabilizowania układu hormonalnego i wyciszenia jego działania. Pacjentki otrzymują leki antykoncepcyjne lub inne hormonalne oraz wdrażana jest farmakologia przeciwbólowa nastawiona na łagodzenie stanów zapalnych i bólowych.
Leczenie chirurgiczne przeprowadza się zazwyczaj laparoskopowo, za wyjątkiem endometriozy, która umiejscowiła się w bliźnie po cesarskim cięciu. W tym przypadku bowiem konieczne będzie rozcięcie powłok brzusznych, aby chirurdzy mogli dostać się do zmienionych chorobowo obszarów.
Operacja laparoskopowa nierzadko wymaga interdyscyplinarnego zespołu lekarskiego. Konieczna może się bowiem okazać resekcja części zmienionego chorobowo jelita. Operacja endometriozy ma na celu:
Laparoskopia przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym i przebiega pod ścisłą kontrolą anestezjologa. Wycięte guzki endometrialne przekazywane są następnie do badania histopatologicznego. Endometrioza nie jest schorzeniem onkologicznym, ale doświadczeni lekarze twierdzą, że jej tok rozwoju naśladuje przebieg nowotworu. Częstym stwierdzeniem jest, że endometrioza rozrasta się w ciele kobiety jak niezłośliwy nowotwór, a daje objawy jak złośliwy rak.
Będąca już po operacji laparoskopowej Anna mówi: „Moja operacja trwała wiele godzin. Lekarzom udało się usunąć wiele ognisk i guzków. Okazało się, że miałam duże nacieki endometrialne na pęcherzu moczowym i więzadłach krzyżowo- macicznych. Nie udało się uratować jednego jajnika i lekarze musieli go usunąć. Po operacji szybko doszłam do siebie i zostałam wypisana do domu. Patrzę teraz na opis operacji i czuję ulgę, bo wiem, że nie wymyśliłam sobie moich objawów. I trochę złość, że tyle lat trwało pozbycie się endometriozy z mojego życia”
W ostatnim czasie społeczna świadomość dotycząca endometriozy na szczęście rośnie. Pacjentki, ich bliscy, lekarze coraz częściej zastanawiają się co to jest endometrioza, jak ją zdiagnozować i leczyć. Bardzo długa droga dzieli jednak kobiety do sprawnie działającego systemu, który pozwoli na efektywne diagnozowanie i trapię. Coraz sprawniej działa ruch „endo babek”, w którym kobiety dzielą się swoimi doświadczeniami i głośno mówią, ze aktualna sytuacja jest nie do zaakceptowania.
Choroby autoimmunologiczne są wynikiem błędnego działania układu odpornościowego, który normalnie broni organizm przed infekcjami i innymi zagrożeniami. W przypadku chorób autoimmunologicznych, układ odpornościowy zaczyna mylić własne komórki i tkanki organizmu z obcymi czynnikami i atakuje je.
Choć trudno jest znaleźć pozytywne strony w poważnej chorobie, niektórzy ludzie doświadczają pozytywnych zmian lub przekształceń w wyniku swojego doświadczenia.
Poważna choroba może być wyjątkowo trudnym doświadczeniem, dla niektórych może również stanowić impuls do pozytywnych zmian i rozwoju osobistego. Kluczowe jest znalezienie wsparcia, zarządzanie emocjami i staranie się dostrzec te pozytywne aspekty, które mogą wyniknąć z trudnego doświadczenia.
1 na dziesięć kobiet w Polsce może być dotknięta chorobą, o której do niedawna prawie nic się w przestrzeni publicznej nie mówiło. Tymczasem jest podstępna. Obniża jakość życia wielu pacjentek.
