Dychawica oskrzelowa, czyli astma, zatacza coraz szersze kręgi – więcej i więcej ludzi na świecie choruje. Na całym świecie jest już ponad 300 milionów pacjentów, a przez kolejne kilka lat liczba to urośnie o kolejne 100 milionów
Astma oskrzelowa to poważny problem cywilizacyjny.
Wśród chorych na astmę przeważają dzieci. Nawet co 10 dziecko w Polsce ma już stwierdzoną dychawicę oskrzelową, a wśród najmłodszych, poniżej 5 roku życia – 20% dzieciaczków. Dane statystyczne mogą być drastycznie zaniżone, bo wiele przypadków astmy pozostaje niezdiagnozowanych. Przeprowadzane testy epidemiologiczne sugerują, że chorych faktycznie może być nawet 3 razy więcej! To bardzo niebezpieczne zjawisko, ponieważ nieleczona dychawica oskrzelowa może przeradzać się w poważne choroby płuc. Tymczasem samą astmę można zazwyczaj skutecznie kontrolować przy współpracy z lekarzem, dzięki czemu przebieg choroby będzie lekki lub umiarkowany.
Jak rozpoznać objawy astmy? Czy Twoja choroba jest pod kontrolą? Co robić w trakcie ataku? Jak sprawić, aby astma nie obniżała jakości naszego życia?
Dychawica oskrzelowa (astma oskrzelowa) – na czym polega choroba? Co się dzieje podczas ataków?
Dychawica oskrzelowa (astma oskrzelowa) to choroba przewlekła, w której dochodzi do stanu zapalnego dróg oddechowych. Trwałe zapalenie oskrzeli sprawia, że błona śluzowa jest nadwrażliwa i podrażniona. Dlatego oskrzela kurczą się i wydzielają nadmierną ilość śluzu. Kiedy powietrze cyrkuluje między oskrzelami a płucami, natrafia na przeszkodzę w postaci zmniejszonego światła oskrzeli, a pacjent doświadcza nieprzyjemnych objawów.
Dlaczego oskrzela stają się nadwrażliwe? Ponieważ mają kontakt z czymś, co je podrażnia. Dychawica oskrzelowa ma bowiem podłoże alergiczne. Pewną rolę odgrywają także czynniki genetyczne – dzieci mogą dziedziczyć podatność zachorowania na astmę, zwłaszcza jeżeli jedno z rodziców chorowało na dychawice oskrzelową albo atopowe zapalenie skóry.
Kiedy organizm ma kontakt z alergenem, wytwarza specyficzne przeciwciała IgE. Łączą się one z różnymi komórkami naszego ciała, a w momencie ponownego kontaktu z czynnikiem drażniącym – zaczynają wytwarzać substancje powodujące stan zapalny w oskrzelach.
Dychawica oskrzelowa – jakie alergeny powodują astmę?
Jest bardzo wiele potencjalnych czynników drażniących, które prowadzą do stanu, gdy w naszym organizmie zaczyna rozwijać się dychawica oskrzelowa. Różne osoby mogą reagować odmiennie na dany alergen. Innymi słowy, każdego pacjenta może uczulać coś innego.
Często alergeny znajdują się w zanieczyszczonym powietrzu. Zawieszone w nim pyły, cząsteczki i substancje chemiczne bardzo niekorzystnie działają na układ oddechowy każdego człowieka, a w przypadku astmatyków – odpowiadają za rozwinięcie się choroby. Smog może przybierać na sile w różnych okresach dnia, stąd pacjenci zgłaszają, że ich objawy natężają się zgodnie z jego cyklem dobowym.
Do czynników drażniących przy dychawicy oskrzelowej należy dym papierosowy, kurz, pleść, roztocza, substancje chemiczne, składniki kosmetyków i perfum, dodatki do żywności, konserwanty, niektóre leki.
Alergenem mogą także być pyłki traw, chwasty, zarodniki grzybów.
Także sierść i wydzieliny zwierząt domowych mogą być czynnikami drażniącymi. Są pacjenci, u których objawy astmy natężają się po kontakcie z psem, kotem, chomikiem. Włos konia również zawiera alergeny, podobnie jak pióra czy odchody ptaków.
Dychawica oskrzelowa – objawy
Objawy astmy mają najczęściej charakter napadowy. Występują po zetknięciu się z alergenem, ale mogą je też indukować takie czynniki jak stres, wysiłek fizyczny czy wysoka wilgotność powietrza. Również infekcja czy przeziębienie mogą spowodować, że dychawica oskrzelowa uaktywni się i spowoduje napad.
Natężenie napadu dychawicy oskrzelowej może być bardzo różne. U niektórych pacjentów symptomy będą bardzo dyskretne (są nawet osoby, które nie wiedzą, że mają astmę), ale u wielu chorych wystąpią dolegliwe objawy, aż do uczucia duszenia się włącznie.
Najczęstsze objawy dychawicy oskrzelowej są następujące:
Osoba dorosła jest w stanie zidentyfikować objawy i je opisać. W przypadku dziecka, zwłaszcza bardzo małego (a astmę mogą mieć już niemowlaki) szczególną uwagę należy zwrócić na objawy niespecyficzne, na przykład:
Jak należy postępować przy wystąpieniu napadu dychawicy oskrzelowej?
Przede wszystkim, chociaż to trudna do zrealizowania rada, należy zachować spokój. Tylko wtedy można sobie najskuteczniej pomóc.
Należy jak najszybciej zażyć leki rozkurczające oskrzela przypisane nam przez lekarza. Jeżeli po 20 minutach atak nie ustąpi – trzeba zażyć kolejną dawkę. W przypadku dalszego braku reakcji – wzywamy pogotowie.
Podczas ataku nie należy się kłaść, bo to znacznie utrudnia oddychanie. Optymalną pozycją, jaką trzeba przyjąć, jest stanie lub siedzenie z równoczesnym oparciem się łokciami na przykład o blat stołu.
Dychawica oskrzelowa– leczenie
W leczeniu astmy trzeba z jednej strony ułatwiać choremu oddychanie w trakcie napadu, zaś z drugiej strony wpływać na długotrwały przebieg choroby poprzez kontrolowanie stanu zapalnego w oskrzelach.
Zazwyczaj leki podaje się w inhalatorach. Osobny służy do rozszerzania oskrzeli w trakcie ataku, a inny zawiera glikokortykosteroidy, które nie mają działania objawowego. Stosuje się je w sposób ciągły, raz albo dwa razy dziennie. Glikokortykosteroidy mają za zadanie poprawić pracę oskrzeli.
Chorzy mają niekiedy obawy przed przewlekłym stosowaniem leków sterydowych. Należy jednak pamiętać, że ich stosowanie może okazać się konieczne i w dłuższej perspektywie czasu przyczyni się do zmniejszenia częstotliwości i natężenia ataków, które dychawica oskrzelowa wywołuje. Lekarz zawsze stara się dobrać jak najniższa skuteczną dawkę sterydów u danego pacjenta.
Astma oskrzelowa, jeżeli jest ustabilizowana za pomocą odpowiednio dobranego leczenia, jest chorobą, z którą można prowadzić aktywne życie. Dużą rolę odgrywa współpraca pomiędzy lekarzem a pacjentem. Czasami schemat leczenia będzie musiał być dostosowywany do konkretnego przebiegu dychawicy oskrzelowej, na przykład wystąpi konieczność dodania któregoś leku albo zmodyfikowania jego dawki.
Dychawica oskrzelowa – co poza przyjmowaniem leków może zrobić pacjent?
Stosowanie się do zaleceń profilaktyki napadów dla osoby chorującej na astmę, przyczynia się do lepszego kontrolowania choroby i zmniejszenia jej dolegliwości.
Jeżeli masz astmę:
Czasami podzielenie się swoimi doświadczeniami, albo poznanie historii innych pacjentów chorych na astmę, pomaga lepiej zrozumieć swoją chorobę. Może warto dołączyć do organizacji pacjenckiej, gdzie dowiesz się więcej o astmie? Fundacja Dobro Powraca zrzesza również osoby z chorobami układu oddechowego. Znajdziesz wsparcie oraz pomoc.
Choroby układu oddechowego są jednymi z najczęściej występujących chorób. Ze względu na bardzo ważną rolę układu oddechowego, jego wpływu na inne układy i narządy w organizmie, konsekwencje chorób układu oddechowego mogą poważnie zagrażać zdrowiu i życiu.
Rozwój medycyny oraz zmiany społeczno-ekonomiczne przebiegające w dużej części świata spowodowały, że w ciągu kilku ostatnich pokoleń więcej zgonów następuje z powodu chorób przewlekłych niż ostrych chorób zakaźnych.
Przewlekłe choroby układu oddechowego powodują cierpienie setek milionów ludzi w różnym wieku na całym świecie. Astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), alergie wziewne czy nadciśnienie płucne, należą do najczęstszych.