Choroba Behceta jest niezwykle rzadkim schorzeniem. W Polsce cierpi na nią jedynie kilkanaście osób. Epidemiologia choroby jest silnie uzależniona od regionu geograficznego.
Najwięcej przypadków notuje się w krajach leżących wzdłuż tak zwanego „jedwabnego szlaku” – znanej od starożytności drogi handlowej, którą przewożono towary z Chin i Japonii do Europy. Najczęściej na chorobę Behceta zapadają mieszkańcy Dalekiego i Bliskiego Wschodu oraz basenu Morza Śródziemnego. I tak w Turcji odnotowuje się średnio 200 przypadków na 100 tysięcy osób, w Japonii 1 na 10 tysięcy. W Europie Północnej jest to zaś zaledwie 0,3 przypadków na 100 tysięcy ludzi.
Czym jest choroba Behceta – co to jest za schorzenie? Jest to stan zapalny naczyń krwionośnych w całym ciele manifestujący się na błonie śluzowej narządów układu pokarmowego, płciowego, w płucach oraz w układzie moczowym. Doprowadza do powstania licznychowrzodzeń i objawów ze strony układu nerwowego, skóry, stawów.
Przyczyny choroby są nieznane. Pod uwagę bierze się zakażenie bakteryjne lub wirusowe, a także czynniki genetyczne. Jednak etiologia schorzenia nie została jednoznacznie wyjaśniona, mimo prac trwających w kilku ośrodkach badawczych na całym świecie.
Jak przebiega „choroba jedwabnego szlaku”? Co robić w momencie wystąpienia objawów? Jakie są opcje leczenia?
Jak przebiega choroba Behceta?
Choroba Behceta atakuje zarówno dorosłych, jak i dzieci, chociaż najmłodszych pacjentów dużo rzadziej.
Pierwszym objawem choroby jest zazwyczaj pojawienie się aft w jamie ustnej. Goją się one samoistnie, a następnie nawracają.
U 85% występują owrzodzenia w okolicy narządów rodnych – u mężczyzn na mosznie, a u kobiet w pochwie, na szyjce macicy i na wargach sromowych. Owrzodzenia są bolesne i często nawracają. Pozostawiają po sobie blizny. U mężczyzn pojawiają się również krostki na szyi (są one podobne do trądziku). Połowa kobiet doświadcza rumienia guzowatego na kończynach dolnych. Pojawia się i znika, pozostawiając po sobie przebarwienia.
Chorzy mogą doświadczać w różnym natężeniu szeregu innych objawów. Choroba Behceta – objawy schorzenia manifestują się szerokim spectrum symptomów, do których należą:
Patergia – nadwrażliwość skóry w odpowiedzi na najmniejsze bodźce, na przykład nakłucie ciała igłą
Światłowstręt
Podwójne widzenie
Zapalenie siatkówki
Ból oczu
Zapalenie stawów, obrzęk, ból utrudniający poruszanie się
Miejscowe zapalenie mięśni (rzadko przybierające postać ogólnego)
Zakrzepica żył i żylaki
Objawy choroby niedokrwiennej serca
Zapalenie osierdzia
Perforacja jelit
Zapalenie otrzewnej
Uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego- bóle głowy, zaburzenia równowagi
Zaburzenia psychiczne
Zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych
Zajęcie nerek
Choroba Behceta – diagnostyka
Niestety nie istnieją żadne swoiste testy pozwalające wykryć, że w organizmie pacjenta rozwija się choroba Behceta. Podejrzenie schorzenia zachodzi, kiedy w wielu miejscach w organizmie pacjenta występują stany chorobowe. Należy je różnicować z innymi chorobami.
Pomocny w diagnostyce jest tak zwany test patergii. Po nakłuciu skóry chorego igłą wytwarza się rumień i pęcherzyk. Reakcja ta występuje zazwyczaj 24-48 godzin po nakłuciu. Niemniej nie u wszystkich chorych test patergii daje pozytywny wynik. Stąd nie można uznać go za diagnostycznie pewną metodę. Pełni rolę wspomagającą i znajduje się wśród kryteriów dodatkowych rozpoznania zespołu Behceta – choroby tajemniczej i trudnej do zdiagnozowania.
W 1990 roku grupa międzynarodowych ekspertów zajmujących się badaniem choroby Behceta opracowała kryteria diagnostyczne pomocne w rozpoznawaniu schorzenia:
Stwierdzone co najmniej 3 razy w okresie 12 miesięcy owrzodzenia jamy ustnej (kryterium główne)
Kryteria dodatkowe – zmiany w narządzie wzroku (zapalenie tęczówki, zapalenie naczyń siatkówki), nawracające owrzodzenia narządów płciowych, guzki trądzikowate, dodatni test patergii
Choroba Behceta diagnozowana jest na podstawie stanu klinicznego pacjenta. Niestety rozpoznanie choroby może być utrudnione z uwagi na niespecyficzne objawy. Stąd pacjenci otrzymują niekiedy diagnozę nawet po trzech latach od wystąpienia objawów. Każda choroba, w której rozpoznanie oparte jest tylko na obserwowanych objawach, niesie ze sobą diagnostyczne wyzwania.
Choroba Behceta – leczenie
Nie jest możliwe przyczynowe leczenie choroby, ponieważ jej etiologia jest wciąż nieznana. Choroba Behceta jest schorzeniem przewlekłym. Można natomiast stosować leczenie objawowe. Niesie to ze sobą wiele wyzwań, ponieważ schorzenie może powodować równocześnie zmiany w wielu miejscach w organizmie pacjenta. Dlatego niezbędna jest współpraca interdyscyplinarnego zespołu ekspertów.
Różni chorzy będą w różnym stopniu dotknięci przez chorobę. Z jednej strony będą pacjenci w zasadzie niewymagający stosowania żadnych leków, z drugiej zaś – osoby z wieloma objawami ze strony układu naczyniowego i nerwowego, z problemami z oczami czy sercem.
Stany zapalne u pacjenta, u którego wystąpiła choroba Behceta, najczęściej będą zwalczane kortykosteroidami. Te leki mogą też być stosowane miejscowo w postaci maści na rany oraz kropli do oczu. Zazwyczaj odpowiedź organizmu na wysokie dawki sterydów jest pozytywna.
Z kolei schorzenia stawów oraz rumień guzowaty dobrze reagują na zastosowanie kolchicyny.
W leczeniu choroby Behceta włącza się również immunosupresatny. Wykazują one działanie zwłaszcza w przypadkach zapalenia naczyń krwionośnych i dużych organów. Ten rodzaj leczenia jest zazwyczaj długotrwały. Potrzeba bowiem czasu, aby organizm zareagował na próby stabilizacji przy pomocy tego typu leków.
Zajęcie układu naczyniowego wymaga wdrożenia leczenia przeciwzakrzepowego. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu aspirynę.
Leki dostosowuje się do stanu klinicznego pacjenta, niemniej terapia może trwać bardzo długo, nawet kilka lat. W przebiegu choroby Behceta występują okresy zaostrzeń i wyciszenia aktywności schorzenia. Zazwyczaj z upływem lat objawy się zmniejszają. Natomiast pacjent powinien pozostać pod stałą kontrolą lekarza. Zgony spowodowane chorobą zdarzają się sporadycznie, niemniej chorzy, u których jest takie ryzyko, powinni być na bieżąco monitorowani. Śmiertelność przy chorobie Behceta dotyczy sytuacji, kiedy pęka tętniak albo rozwarstwiają się naczynia krwionośne w płucach.
Choroba Behceta – rokowania
Z uwagi na mnogość objawów, odpowiedź o rokowania w przypadku choroby Behceta związana jest właśnie ze stanem klinicznym chorego.
W przypadkach stosunkowo łagodnego przebiegu choroby, ograniczającego się do zajęcia jedynie śluzówki, perspektywy wyleczenia są pomyślne. Zajęcie śluzówek może mieć również ostry przebieg. Stosuje się wówczas leki o mocniejszym działaniu. Choroba Behceta wycisza się w okresie 10-20 lat.
Przy zajęciu narządów wewnętrznych i objawach ze strony układu nerwowego należy zawsze liczyć się z wystąpieniem powikłań i zaostrzeniem stanu klinicznego. Należy pamiętać, że leczenie w takich przypadkach powinno odbywać się w warunkach szpitalnych. Szczególna uwaga zwracana jest na powikłania związane z narządem wzroku oraz zajęciem dużych naczyń krwionośnych i centralnego układu nerwowego. W takich sytuacjach istnieje ryzyko udarów i postępującego otępienia. Ciężkie udary czy pęknięcie tętniaka mogą być śmiertelne. Nie zdarza się to często, niemniej pacjent musi zostać pod czujną obserwacją lekarza oraz konsekwentnie stosować się do zaleceń związanych z farmakoterapią.
Sytuacja przewlekłego chorowania jest obciążająca dla każdego pacjenta. Aspekty medyczne, konieczność stałych kontroli i przyjmowania leków mogą wiązać się z wieloma wyzwaniami. Zwłaszcza że choroba Behceta przebiega z zaostrzeniami objawów klinicznych. Dobro Powraca – Fundacja na rzecz Chorych na stwardnienie rozsiane i inne choroby przewlekłe kieruje swoje działania również do pacjentów chorujących na chorobę Behceta. Dostarcza wiedzy dotyczącej objawów i leczenia, a także wspiera w organizowaniu pomocy finansowej. Wizyty u lekarzy, dojazdy, koszty leczenia mogą być dla pacjenta znacznym obciążeniem. Stąd Fundacja stara się odciążyć chorego z tej trudności. Na stronie internetowej znajduje się również obszerna baza wiedzy, w której znajdują się informacje dotyczące leczenia chorób przewlekłych. Między innymi:
Choroba przewlekła to stan zdrowia, który trwa przez długi okres czasu, często przez całe życie. Może obejmować różne schorzenia, od chorób serca i cukrzycy po stany autoimmunologiczne, bóle przewlekłe czy choroby psychiczne. Takie schorzenia często wymagają od pacjentów zmiany stylu życia, dostosowania się do nowych okoliczności i nauczenia się, jak funkcjonować w codziennym życiu mimo ograniczeń. W artykule tym przedstawimy, jak radzić sobie z chorobą przewlekłą, zwracając uwagę na aspekty fizyczne, emocjonalne i społeczne, które mają wpływ na życie pacjenta.
Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny, hormonu produkowanego przez trzustkę. Insulina pełni kluczową rolę w regulacji poziomu glukozy we krwi, umożliwiając jej przenikanie z krwi do komórek, gdzie może być wykorzystana jako źródło energii. Gdy komórki stają się insulinooporne, trzustka musi produkować większe ilości insuliny, aby utrzymać odpowiedni poziom glukozy we krwi. W rezultacie poziom insuliny we krwi staje się podwyższony, co może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2 oraz innych problemów zdrowotnych.
